Γενική περιγραφή σεναρίου
Σκοπός Σεναρίου
Το σενάριο έχει ως στόχο να βοηθήσει τους/τις μαθητές/τριες να κατανοήσουν τη διαδικασία της γήρανσης και να ευαισθητοποιηθούν σχετικά με τις ανάγκες, τα χαρακτηριστικά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα ηλικιωμένα άτομα στην κοινωνία. Μέσα από βιωματικές δραστηριότητες και συνεργατική μάθηση, οι μαθητές/τριες θα εξερευνήσουν πώς αλλάζει το ανθρώπινο σώμα και οι ικανότητες με την πάροδο του χρόνου, ποιες είναι οι κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις της δημογραφικής γήρανσης στην Ευρώπη και γιατί είναι σημαντική η συμπερίληψη των ηλικιωμένων στη σύγχρονη κοινωνία. Το σενάριο επιδιώκει να ενισχύσει τον σεβασμό, την ενσυναίσθηση και την ενεργό συμμετοχή των μαθητών/τριών σε μια κοινωνία που στηρίζει όλες τις ηλικίες.
Συμβατότητα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών
ΚΠΑ Στ: Ενότητα 1 “Η οικογένεια τα μέλη και οι μεταξύ τους σχέσεις”
Aνθολόγιο Ε, Στ:
- Nικηφόρος Bρεττάκος, H μητέρα μου στην εκκλησία (σελ. 77)
- Λευτέρης Παπαδόπουλος, H μάνα μου (σελ. 81)
- Pοάλντ Νταλ, H καρδιά ενός ποντικού (σελ. 85)
- Nαζίμ Xικμέτ, Nανούρισμα (σελ. 88)
- Mάνος Kοντολέων, [Aποκριάτικη ιστορία] (σελ. 90)
- Λότη Πέτροβιτς-Aνδρουτσοπούλου, H μαμά μας η θάλασσα(σελ. 95)
- Δ. Iωαννίδης, [Tο καυκασιανό παραμύθι] (σελ. 99)
Ανθολόγιο Γ, Δ: Θετη Χορτιάτη, Λούνα Παρκ παππούλη μου, και πρόταση για διάβασμα ο Γεροπαππούς Στ. Σπεράντσας
Προαπαιτούμενες Γνώσεις -Επιθυμητές Δεξιότητες
Οι μαθητές/τριες δεν απαιτείται να έχουν εξειδικευμένες γνώσεις για τη γήρανση ή τη δημογραφία, αλλά θα ήταν χρήσιμο να έχουν βασική εξοικείωση με την έννοια της ηλικίας και των γενεών. Επιθυμητές δεξιότητες περιλαμβάνουν την ικανότητα συνεργασίας, την ανάπτυξη κριτικής σκέψης, την επικοινωνιακή δεξιότητα για να εκφράσουν απόψεις και συναισθήματα, καθώς και τη δυνατότητα κατανόησης και επεξεργασίας δεδομένων που αφορούν τον πληθυσμό και τις κοινωνικές αλλαγές.
Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα-Στόχοι
Μετά το σενάριο τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα που αναμένεται να παρουσιάσουν οι μαθητές/τριες είναι:
Ως προς τις γνώσεις, να:
- κατανοήσουν τη διαδικασία της γήρανσης, τους λόγους για τους οποίους ο πληθυσμός της Ευρώπης γερνά και τις συνέπειες της δημογραφικής γήρανσης σε κοινωνικό και επίπεδο.
- εξοικειωθούν με τη διαδικασία ανάπτυξης πολιτικών συμπερίληψης των ηλικιωμένων ατόμων.
Ως προς τις δεξιότητες, να :
- αναπτύξουν κριτική σκέψη σχετικά με τις κοινωνικές ανισότητες που βιώνουν τα ηλικιωμένα άτομα
- μάθουν να εργάζονται σε ομάδες
- διατυπώνουν προτάσεις για τη βελτίωση της ζωής των ηλικιωμένων ατόμων στην κοινωνία.
Ως προς τις συμπεριφορές, να:
- καλλιεργήσουν ενσυναίσθηση και σεβασμό προς τους ηλικιωμένους ανθρώπους
- αντιληφθούν τη σημασία της αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών
- αναπτύξουν στάσεις που προάγουν την κοινωνική συμπερίληψη και τον διαγενεακό διάλογο.
Οργάνωση διδασκαλίας / απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή
Το σενάριο μπορεί να υλοποιηθεί σε μια σχολική αίθουσα που να επιτρέπει την εργασία σε ομάδες.
Θα χρειαστεί:
- εκτυπωμένες καρτέλες δραστηριοτήτων
- πίνακες για ομαδική εργασία
- και εάν είναι εφικτό, η συμμετοχή ηλικιωμένων ατόμων σε μια διαδραστική συζήτηση με τους/τις μαθητές/τριες.
Διδακτική Προσέγγιση
Το σενάριο στηρίζεται σε μια διαδραστική διδακτική προσέγγιση, χρησιμοποιώντας μεθόδους όπως η παιγνιώδης μάθηση και η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Οι μαθητές/τριες θα συμμετάσχουν ενεργά σε δραστηριότητες που τους επιτρέπουν να δουν τον κόσμο μέσα από την οπτική των ηλικιωμένων ατόμων, να εντοπίσουν προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και να προτείνουν λύσεις για την ενίσχυση της συμμετοχής τους στην κοινωνία.
Σκεπτικό Σεναρίου - Επιστημονικό Γνωστικό Υπόβαθρο
Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σημαντική δημογραφική αλλαγή, καθώς το ποσοστό των ηλικιωμένων ατόμων αυξάνεται ραγδαία. Το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω της προόδου στην υγειονομική περίθαλψη και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Ωστόσο, αυτή η αλλαγή δημιουργεί προκλήσεις για τις κοινωνίες, όπως η ανάγκη για καλύτερη υγειονομική περίθαλψη, η προσαρμογή της αγοράς εργασίας, η διατήρηση των συντάξεων και η καταπολέμηση της κοινωνικής απομόνωσης των ηλικιωμένων. Η γήρανση του πληθυσμού απαιτεί νέες πολιτικές που να προάγουν τη διαγενεακή συνεργασία και να εξασφαλίζουν την ισότιμη συμμετοχή όλων των ηλικιακών ομάδων στην κοινωνική και οικονομική ζωή.
Περιγραφή σεναρίου
Το σενάριο ξεκινά με μια εισαγωγική συζήτηση, όπου οι μαθητές/τριες καλούνται να μοιραστούν τις εμπειρίες τους με ηλικιωμένους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους (π.χ., παππούδες, γιαγιάδες) και να εκφράσουν τις απόψεις τους για τη γήρανση. Στη συνέχεια, μέσα από ένα παιχνίδι BINGO, εξερευνούν τις ανάγκες των ηλικιωμένων και τις κοινωνικές προεκτάσεις της γήρανσης. Οι μαθητές/τριες χωρίζονται σε ομάδες και καλούνται να σκεφτούν τις καθημερινές προκλήσεις των ηλικιωμένων ατόμων (π.χ., περιορισμένη κινητικότητα, ανάγκη για φροντίδα) και να διατυπώσουν προτάσεις για μια πιο συμπεριληπτική κοινωνία. Στο τέλος, γίνεται συζήτηση σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε όλοι και όλες να συμβάλλουμε στη βελτίωση της ζωής των ηλικιωμένων συνανθρώπων μας.
Τάξεις στις οποίες προτείνεται
Δημοτικό
Δ’/Ε’/Στ’
Χρονική Διάρκεια
45 λεπτά
Εμπλεκόμενες Γνωστικές Περιοχές
- Νεοελληνική γλώσσα
- ΚΠΑ
1η
δραστηριότητα
2η
δραστηριότητα
3η
δραστηριότητα
Υλικά
- Πίνακας
- Φύλλο εργασίας
Προετοιμασία
Εκτυπώνουμε από ένα φύλλο εργασίας για κάθε μαθητή/τρια.
Εκτέλεση δραστηριότητας (Συνολική διάρκεια 10 λεπτά)
Βήμα 1
Ξεκινάμε ενημερώνοντας τα παιδιά πως στόχος του μαθήματος είναι να κατανοήσουν τη διαδικασία της γήρανσης και να κατανοήσουν τις ανάγκες, τα χαρακτηριστικά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα ηλικιωμένα άτομα στην κοινωνία.
Βήμα 2
Ξεκινάμε θέτοντας την εξής ερώτηση: “Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε τη λέξη “γήρανση”; Υπάρχει κάτι θετικό ή/και κάτι δύσκολο στη γήρανση;”. Προτρέπουμε τα παιδιά να μοιραστούν στην τάξη τις σκέψεις τους και σημειώνουμε στον πίνακα κάποιες ενδεικτικές απαντήσεις.
Βήμα 3
Στη συνέχεια παραπέμπουμε τα παιδιά στο φύλλο εργασίας και τα καλούμε να συμπληρώσουν τις δύο ημιτελείς προτάσεις που αναφέρονται σε αυτό:
- Ένα πράγμα που θαυμάζω στα ηλικιωμένα άτομα είναι….
- Ένα πρόβλημα που πιστεύω ότι αντιμετωπίζουν τα ηλικιωμένα άτομα είναι…
Βήμα 4
Ζητάμε στα παιδιά να μοιραστούν τις σκέψεις τους και σημειώνουμε στον πίνακα κάποιες ενδεικτικές απαντήσεις ανά ερώτηση.
Προετοιμασία
- Εκτυπώνουμε μία φορά τις κάρτες Bingo
- Εκτυπώνουμε τον πίνακα Bingo μία φορά για κάθε ομάδα, έχοντας υπόψη ότι οι μαθητές/τριες θα δουλέψουν σε ομάδες των 3-5 ατόμων.
Εκτέλεση δραστηριότητας (Συνολική διάρκεια 25 λεπτά)
Βήμα 1
Ενημερώνουμε τα παιδιά πως στόχος της δραστηριότητας είναι να παίξουμε ένα ομαδικό παιχνίδι που θα βοηθήσει να κατανοήσουν την πραγματικότητα των ηλικιωμένων ατόμων.
Βήμα 2
Χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες των 3-5 ατόμων και μοιράζουμε από έναν πίνακα Bingo σε κάθε ομάδα (συμπεριλαμβανομένων των σχετικών οδηγιών).
Βήμα 3
Επεξηγούμε τους κανόνες του παιχνιδιού. Κάθε ομάδα έχει έναν πίνακα BINGO (4×4) με κενά κελιά και πρέπει να τον συμπληρώσει τον με χαρακτηριστικά που αντιστοιχούν σε ηλικιωμένα άτομα. Προτρέπουμε τις ομάδες να κάνουν μια ολιγόλεπτη συζήτηση μεταξύ τους και να σκεφτούν χαρακτηριστικά σχετικά με την εμφάνιση, τα συναισθήματα, την υγεία, τις σκέψεις και τη μνήμη τους, τις ανάγκες τους αλλά και τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντά τους, καθώς επίσης και την κοινωνική ζωή και τον τρόπος ζωής τους. Δίνουμε 5 λεπτά χρόνο για να συμπληρώσουν τον πίνακα. Κατόπιν τοποθετούμε στην έδρα ένα κουτί/πουγκί (ή κάτι ανάλογα) στο οποίο έχουμε τοποθετήσει τις κάρτες BINGO που περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά των ηλικιωμένων ατόμων από τις προαναφερθείσες κατηγορίες. Ενημερώνουμε τα παιδιά πως σε κάθε γύρο θα τραβάμε μια κάρτα από το κουτί και θα τη διαβάζουμε δυνατά. Οι ομάδες θα πρέπει να ελέγχουν τον δικό τους πίνακα για να δουν αν αυτό το χαρακτηριστικό περιλαμβάνεται σε αυτόν. Αν περιλαμβάνεται, τότε βάζουν ένα (ν) στο αντίστοιχο κουτάκι. Αν όχι, αναμένουν τον επόμενο γύρο. Στόχος είναι να εντοπίσουν πρώτες εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα τους επιτρέψουν να σχηματίσουν είτε μια ευθεία γραμμή, είτε μια διαγώνια γραμμή, είτε μια κάθετη γραμμή. Εφόσον αυτό γίνει, θα πρέπει να φωνάξουν δυνατά “BINGO”.
Βήμα 4
Μόλις βρεθεί η νικήτρια ομάδα, διαβάζει δυνατά τα χαρακτηριστικά που βρήκε και επιβεβαιώνουμε ότι είναι σωστά. Κατόπιν, έχοντας στο μυαλό τα χαρακτηριστικά που βρήκαν, θέτουμε στις ομάδες τις παρακάτω ερωτήσεις για κάθε ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά:
- Γιατί τα ηλικιωμένα άτομα αναπτύσσουν αυτό το χαρακτηριστικό καθώς μεγαλώνουν;
- Πώς μπορεί αυτό το χαρακτηριστικό να επηρεάζει τη ζωή τους;
- Τι μπορούν να κάνουν άλλοι άνθρωποι ή η κοινωνία για να βοηθήσουν;
Ενδεικτικές απαντήσεις:
| Χαρακτηριστικό | Περιγραφή | Γιατί τα ηλικιωμένα άτομα αναπτύσσουν αυτό το χαρακτηριστικό καθώς μεγαλώνουν; | Πώς μπορεί αυτό το χαρακτηριστικό να επηρεάζει τη ζωή τους; | Τι μπορούν να κάνουν άλλοι άνθρωποι ή η κοινωνία για να βοηθήσουν; |
| Γκρίζα/Λευκά μαλλιά | Φυσική αλλαγή του χρώματος των μαλλιών με την ηλικία. | Οφείλεται στη μείωση της παραγωγής μελανίνης από τα κύτταρα των τριχοθυλακίων. | Δεν επηρεάζει την υγεία αλλά μπορεί να επηρεάσει την αυτοεικόνα. | Αποδοχή της φυσικής γήρανσης και θετική στάση απέναντι στις αλλαγές. |
| Ρυτίδες | Γραμμές και αυλακώσεις στο δέρμα λόγω μείωσης κολλαγόνου και ελαστίνης. | Το δέρμα χάνει την ελαστικότητά του και γίνεται λεπτότερο. | Μπορεί να επηρεάσει την αυτοπεποίθηση και την κοινωνική εικόνα. | Προώθηση θετικών προτύπων για τη φυσική γήρανση. |
| Χαρακτηριστικό | Περιγραφή | Γιατί τα ηλικιωμένα άτομα αναπτύσσουν αυτό το χαρακτηριστικό καθώς μεγαλώνουν; | Πώς μπορεί αυτό το χαρακτηριστικό να επηρεάζει τη ζωή τους; | Τι μπορούν να κάνουν άλλοι άνθρωποι ή η κοινωνία για να βοηθήσουν; |
| Μοναξιά | Αίσθηση απομόνωσης και έλλειψη κοινωνικής επαφής. | Απώλεια συντρόφων, φίλων, μείωση κοινωνικών ευκαιριών. | Μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και έλλειψη κινήτρων. | Οργάνωση κοινωνικών δραστηριοτήτων και ενίσχυση της επικοινωνίας. |
| Ανασφάλεια | Αίσθηση αβεβαιότητας για την υγεία, την οικονομική κατάσταση, το μέλλον. | Οι αλλαγές στο σώμα, οι οικονομικές δυσκολίες και η εξάρτηση από άλλους εντείνουν την ανησυχία. | Μπορεί να προκαλέσει άγχος και να επηρεάσει τη λήψη αποφάσεων. | Στήριξη από την οικογένεια, εξασφάλιση κοινωνικής και οικονομικής βοήθειας. |
| Φόβος για το μέλλον | Ανησυχία για την υγεία, τη μοναξιά, την οικονομική κατάσταση. | Οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν αβεβαιότητα για τις συνθήκες διαβίωσης. | Μπορεί να περιορίσει την αυτονομία και την αισιοδοξία. | Παροχή υποστήριξης, ενημέρωση για επιλογές ασφαλούς διαβίωσης. |
| Περιθωριοποίηση | Αίσθηση ότι δεν είναι πλέον χρήσιμοι στην κοινωνία. | Η κοινωνία συχνά εστιάζει στη νεότητα και μειώνει την ορατότητα των ηλικιωμένων ατόμων. | Μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση και χαμηλή αυτοεκτίμηση. | Συμπερίληψη των ηλικιωμένων ατόμων σε κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. |
| Ρατσισμός | Διάκριση λόγω ηλικίας (ηλικιακός ρατσισμός). | Τα στερεότυπα για τη γήρανση προκαλούν αρνητικές συμπεριφορές απέναντι στους ηλικιωμένους. | Περιορίζει τις ευκαιρίες εργασίας, κοινωνικής ένταξης και πρόσβασης σε υπηρεσίες. | Εκπαίδευση για την καταπολέμηση των ηλικιακών διακρίσεων. |
| Χαρακτηριστικό | Περιγραφή | Γιατί τα ηλικιωμένα άτομα αναπτύσσουν αυτό το χαρακτηριστικό καθώς μεγαλώνουν; | Πώς μπορεί αυτό το χαρακτηριστικό να επηρεάζει τη ζωή τους; | Τι μπορούν να κάνουν άλλοι άνθρωποι ή η κοινωνία για να βοηθήσουν; |
| Δυσκολία στο περπάτημα / Χρησιμοποιεί μπαστούνι/μαγκούρα/πι | Μείωση μυϊκής δύναμης και ισορροπίας. | Οφείλεται σε απώλεια μυϊκής μάζας, αρθριτικά, νευρολογικές παθήσεις. | Περιορισμός κινητικότητας, αυξημένος κίνδυνος πτώσεων. | Προσαρμογή δημόσιων χώρων, εύκολη πρόσβαση σε βοηθήματα βάδισης. |
| Χρησιμοποιεί ακουστικά βαρυκοίας | Μειωμένη ακοή λόγω ηλικίας. | Η φυσιολογική γήρανση του ακουστικού συστήματος μειώνει την ακοή. | Δυσκολία στην επικοινωνία, πιθανότητα κοινωνικής απομόνωσης. | Διευκόλυνση επικοινωνίας, υποστήριξη για χρήση τεχνολογικών βοηθημάτων. |
| Φοράει γυαλιά | Μείωση της όρασης λόγω ηλικίας. | Προβλήματα όπως πρεσβυωπία, καταρράκτης, εκφύλιση ωχράς κηλίδας. | Δυσκολία στην ανάγνωση, οδήγηση, καθημερινές δραστηριότητες. | Πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη και οπτικά βοηθήματα. |
| Έχει πρόβλημα όρασης | Δυσκολία στην αντίληψη εικόνων και λεπτομερειών. | Οφείλεται σε εκφυλιστικές παθήσεις των ματιών. | Περιορίζει την αυτονομία και αυξάνει τον κίνδυνο ατυχημάτων. | Διευκόλυνση πρόσβασης σε οπτικά βοηθήματα και τεχνολογίες. |
| Δυσκολία στον ύπνο | Διαταραχές ύπνου λόγω βιολογικών αλλαγών. | Μειώνεται η παραγωγή μελατονίνης, αυξάνεται η συχνότητα αφυπνίσεων. | Προκαλεί κόπωση, ευερεθιστότητα, προβλήματα υγείας. | Προσαρμογή συνθηκών ύπνου, καθοδήγηση από ειδικούς. |
| Λαμβάνει τακτικά φάρμακα | Πολλά ηλικιωμένα άτομα πάσχουν από χρόνιες παθήσεις (π.χ. υπέρταση, διαβήτης). | Λόγω της φυσιολογικής φθοράς του σώματος και της εμφάνισης ασθενειών. | Βελτιώνει την υγεία τους, αλλά μπορεί να είναι δύσκολο να το διαχειριστούν μόνα τους. | Δημιουργία προγραμμάτων στήριξης, υπενθυμίσεις λήψης φαρμάκων μέσω τεχνολογίας. |
| Κάνει συχνές ιατρικές επισκέψεις | Τακτικοί ιατρικοί έλεγχοι για πρόληψη και διαχείριση προβλημάτων υγείας. | Η φθορά του σώματος με την ηλικία αυξάνει την ανάγκη για ιατρική παρακολούθηση. | Μπορεί να νιώθουν άγχος για την υγεία τους ή οικονομική επιβάρυνση. | Βελτίωση της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη και ψυχολογική υποστήριξη. |
| Χαρακτηριστικό | Περιγραφή | Γιατί τα ηλικιωμένα άτομα αναπτύσσουν αυτό το χαρακτηριστικό καθώς μεγαλώνουν; | Πώς μπορεί αυτό το χαρακτηριστικό να επηρεάζει τη ζωή τους; | Τι μπορούν να κάνουν άλλοι άνθρωποι ή η κοινωνία για να βοηθήσουν; |
| Ξεχνάει εύκολα | Λόγω της φυσιολογικής φθοράς και της εμφάνισης ασθενειών. | Η μείωση της γνωστικής λειτουργίας επηρεάζει τη μνήμη. | Μπορεί να προκαλέσει άγχος και απογοήτευση. | Υποστήριξη μέσω ειδικών τεχνικών, κοινωνική αλληλεπίδραση και ασκήσεις εξάσκησεις της μνήμης και του πνεύματος. |
| Αναπολεί το παρελθόν | Η μακροπρόθεσμη μνήμη παραμένει ισχυρή, σε αντίθεση με τη βραχυπρόθεσμη. | Μπορεί να τους δίνει χαρά, αλλά και θλίψη αν νοσταλγούν παλιές εποχές. | Ενίσχυση της αφηγηματικής μνήμης μέσω συζητήσεων και προφορικής ιστορίας. | |
| Δυσκολεύεται να μάθει νέα πράγματα | Η επεξεργασία πληροφοριών γίνεται πιο αργή με την ηλικία. | Μπορεί να αποθαρρύνει τη χρήση τεχνολογίας ή τη συμμετοχή σε νέες δραστηριότητες. | Παροχή υπομονετικής εκπαίδευσης και κατάλληλων προγραμμάτων μάθησης. | |
| Έχει σοφία και εμπειρία | Μεγάλη γνώση από τις εμπειρίες της ζωής. | Τα ηλικιωμένα άτομα έχουν περάσει πολλές καταστάσεις και έχουν πολύτιμες γνώσεις. | Μπορούν να καθοδηγούν νεότερες γενιές και να μεταδίδουν χρήσιμες συμβουλές. | Δημιουργία διαγενεακών προγραμμάτων που προωθούν την ανταλλαγή γνώσεων. |
| Χαρακτηριστικό | Περιγραφή | Γιατί τα ηλικιωμένα άτομα αναπτύσσουν αυτό το χαρακτηριστικό καθώς μεγαλώνουν; | Πώς μπορεί αυτό το χαρακτηριστικό να επηρεάζει τη ζωή τους; | Τι μπορούν να κάνουν άλλοι άνθρωποι ή η κοινωνία για να βοηθήσουν; |
| Χρειάζεται βοήθεια με τις δουλειές του σπιτιού | Δυσκολία λόγω μειωμένης κινητικότητας ή ασθενειών. | Μείωση της σωματικής δύναμης και εμφάνιση κινητικών προβλημάτων. | Μπορεί να νιώθουν εξαρτημένοι από άλλους. | Παροχή οικιακής βοήθειας ή εθελοντική στήριξη από την κοινότητα. |
| Χρειάζεται βοήθεια για να μετακινηθεί | Περιορισμένη κινητικότητα λόγω γήρανσης ή προβλημάτων υγείας. | Απώλεια αυτονομίας και μείωση της κοινωνικής δραστηριότητας. | Περιορίζει την αυτονομία και την κοινωνική ζωή τους. | Δημιουργία προσβάσιμων μεταφορών, υποστήριξη με συνοδεία ή ειδικά οχήματα. |
| Χρειάζεται οικονομική υποστήριξη | Πολλοί ηλικιωμένοι έχουν χαμηλή σύνταξη ή δεν εργάζονται. | Σταματούν να εργάζονται και βασίζονται σε συντάξεις που μπορεί να μην επαρκούν. | Μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κάλυψη βασικών αναγκών. | Παροχή κοινωνικών επιδομάτων, προγράμματα εργασίας για ηλικιωμένα άτομα. |
| Χρειάζεται βοήθεια για τη λήψη φαρμάκων | Ξεχνούν να τα πάρουν ή δυσκολεύονται να τα προμηθευτούν. | Λόγω γνωστικής εξασθένησης ή κινητικών δυσκολιών. | Μπορεί να χειροτερεύσει η υγεία τους. | Δημιουργία συστημάτων αυτόματης διανομής φαρμάκων και υπενθυμίσεων. |
| Χαρακτηριστικό | Περιγραφή | Γιατί τα ηλικιωμένα άτομα αναπτύσσουν αυτό το χαρακτηριστικό καθώς μεγαλώνουν; | Πώς μπορεί αυτό το χαρακτηριστικό να επηρεάζει τη ζωή τους; | Τι μπορούν να κάνουν άλλοι άνθρωποι ή η κοινωνία για να βοηθήσουν; |
| Καθημερινή άσκηση (π.χ. περπάτημα) | Διατήρηση φυσικής δραστηριότητας για υγεία και αυτονομία. | Βελτιώνει την καρδιαγγειακή υγεία, μειώνει τον κίνδυνο πτώσεων. | Αυξάνει τη μακροζωία και την ποιότητα ζωής. | Δημιουργία προγραμμάτων άσκησης για ηλικιωμένα άτομα. |
| Ασχολείται με την κηπουρική | Απολαμβάνει τη φύση και την ενασχόληση με τα φυτά. | Έχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο και αναζητά δραστηριότητες. | Τους χαλαρώνει και τους δίνει σκοπό. | Δημιουργία κοινοτικών κήπων και εργαστηρίων κηπουρικής. |
| Ασχολείται με το μαγείρεμα | Κουβαλά γνώσεις παραδοσιακής κουζίνας. | Διατηρεί την αυτονομία και μεταδίδει πολιτιστικές αξίες. | Τους προσφέρει χαρά και δυνατότητα κοινωνικοποίησης. | Δημιουργία μαγειρικών εργαστηρίων μεταξύ γενεών. |
| Παίζει χαρτιά | Κοινωνικοποιείται μέσω παιχνιδιών. | Ψυχαγωγείται και διατηρεί νοητικές δεξιότητες. | Ενισχύει τη νοητική λειτουργία και αποτρέπει τη μοναξιά. | Διοργάνωση χώρων παιχνιδιού σε κοινότητες ηλικιωμένων. |
| Διαβάζει λογοτεχνία/εφημερίδες/παίζει σταυρόλεξα | Τα ηλικιωμένα άτομα μπορεί να έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για διάβασμα. | Η συνήθεια του διαβάσματος βοηθά στη διατήρηση της πνευματικής εγρήγορσης. | Βελτιώνει τη μνήμη και μειώνει τον κίνδυνο άνοιας. | Δημιουργία λεσχών ανάγνωσης και παροχή δωρεάν βιβλίων. |
| Παρακολουθεί ειδήσεις | Ενδιαφέρον για την κοινωνία και τις εξελίξεις. | Τα ηλικιωμένα άτομα θέλουν να είναι ενημερωμένα και να συμμετέχουν στον κοινωνικό διάλογο. | Μπορεί να αυξήσει το άγχος, ειδικά με αρνητικές ειδήσεις. | Παροχή ισορροπημένων και θετικών ειδήσεων για μεγαλύτερη ψυχική ηρεμία. |
| Ταξιδεύει | Έχει χρόνο και επιθυμία να γνωρίσει νέα μέρη. | Αναζητά νέες εμπειρίες και κοινωνικές επαφές. | Διατηρεί την ενεργητικότητά του και απολαμβάνει τη ζωή. | Προγράμματα ταξιδιών προσαρμοσμένα στις ανάγκες ηλικιωμένων. |
| Χαρακτηριστικό | Περιγραφή | Γιατί τα ηλικιωμένα άτομα αναπτύσσουν αυτό το χαρακτηριστικό καθώς μεγαλώνουν; | Πώς μπορεί αυτό το χαρακτηριστικό να επηρεάζει τη ζωή τους; | Τι μπορούν να κάνουν άλλοι άνθρωποι ή η κοινωνία για να βοηθήσουν; |
| Θέλει να περνάει χρόνο με οικογένεια | Τα ηλικιωμένα άτομα δίνουν μεγαλύτερη αξία στις σχέσεις τους. | Η κοινωνική σύνδεση προσφέρει συναισθηματική υποστήριξη και ευτυχία. | Μειώνει την αίσθηση της μοναξιάς και ενισχύει την ψυχική υγεία. | Ενίσχυση των οικογενειακών δεσμών με τακτικές επισκέψεις και δραστηριότητες. |
| Του/της αρέσει να λέει ιστορίες | Μεταφέρει εμπειρίες και γνώσεις στις νέες γενιές. | Έχει πολλές αναμνήσεις και επιθυμεί να τις μοιραστεί. | Τους δίνει αίσθηση σκοπού και σύνδεσης. | Δημιουργία αφηγηματικών δράσεων με σχολεία και κοινότητες. |
| Έχει μικρότερο κύκλο φίλων | Οι φίλοι μειώνονται λόγω ηλικίας και φυσικών περιορισμών. | Οι απώλειες και οι αλλαγές στο περιβάλλον επηρεάζουν τον κοινωνικό κύκλο. | Ενίσχυση κοινωνικών επαφών μέσω κοινοτικών δραστηριοτήτων και προγραμμάτων φιλίας. | |
| Έχει εγγόνια | Συχνά φροντίζει τα εγγόνια, δημιουργώντας δυνατούς δεσμούς. | Βοηθά στην ευτυχία και τη διατήρηση των οικογενειακών δεσμών. | Οργάνωση δραστηριοτήτων μεταξύ παππούδων/γιαγιάδων-εγγονιών. | |
| Συμμετέχει σε εθελοντικές δράσεις | Έχει χρόνο και θέληση να προσφέρει στην κοινωνία. | Αισθάνεται χρήσιμος και παραμένει ενεργός. | Αυξάνει την αίσθηση της χρησιμότητάς του και τη σύνδεση με άλλους. | Προγράμματα εθελοντισμού προσαρμοσμένα για ηλικιωμένους. |
| Έχει ισχυρές διαπροσωπικές σχέσεις | Διατηρεί φίλους και οικογενειακές σχέσεις. | Έχει μάθει να επενδύει στις ανθρώπινες σχέσεις. | Αποτρέπει τη μοναξιά και βελτιώνει την ψυχική υγεία. | Δημιουργία κοινοτικών χώρων συνάντησης και κοινωνικοποίησης. |
| Χαρακτηριστικό | Περιγραφή | Γιατί τα ηλικιωμένα άτομα αναπτύσσουν αυτό το χαρακτηριστικό καθώς μεγαλώνουν; | Πώς μπορεί αυτό το χαρακτηριστικό να επηρεάζει τη ζωή τους; | Τι μπορούν να κάνουν άλλοι άνθρωποι ή η κοινωνία για να βοηθήσουν; |
| Ζει σε απομονωμένη περιοχή | Επιλέγει να μείνει στην ύπαιθρο ή δεν έχει επιλογές. | Θέλει ησυχία ή δεν μπορεί να μετακινηθεί εύκολα. | Μπορεί να αισθάνεται μοναξιά και να έχει περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες. | Ανάπτυξη κοινωνικών δομών και τηλεϊατρικής για απομακρυσμένες περιοχές. |
| Ζει σε οίκο ευγηρίας | Δεν μπορεί να ζει μόνος/η ή χρειάζεται φροντίδα. | Έχει ανάγκη για καθημερινή βοήθεια και φροντίδα. | Μπορεί να αισθάνεται απομόνωση ή έλλειψη αυτονομίας. | Δημιουργία δραστηριοτήτων και κοινωνικών προγραμμάτων στους οίκους ευγηρίας. |
| Ξυπνάει πολύ νωρίς | Πολλοί ηλικιωμένοι τείνουν να έχουν πρωινό ωράριο. | Οι αλλαγές στον κιρκαδικό ρυθμό και η μείωση της μελατονίνης επηρεάζουν τον ύπνο. | Μπορεί να αισθάνονται κούραση μέσα στην ημέρα. | Προσαρμογή δραστηριοτήτων σε πιο πρωινές ώρες για καλύτερη συμμετοχή. |
Υλικά
- Πίνακας (ή χαρτόνι Α3)
- Φύλλο Εργασίας
- post-it χαρτάκια
Προετοιμασία
Εκτυπώνουμε το φύλλο Εργασίας μία φορά για κάθε ομάδα, έχοντας υπόψη ότι οι μαθητές/τριες θα δουλέψουν σε ομάδες των 3-5 ατόμων (ίδιες ομάδες με 2η δραστηριότητα).
Εκτέλεση δραστηριότητας (10 λεπτά)
Βήμα 1
Προτρέπουμε τις ομάδες να συζητήσουν μεταξύ τους τα δύο παρακάτω σημεία:
- Ποιο χαρακτηριστικό από το παιχνίδι σας εξέπληξε ή σας εντυπωσίασε περισσότερο;
- Ποιο από τα υποστηρικτικά μέτρα που προτείνατε θεωρείτε πιο σημαντικό;
Ενδεικτικές απαντήσεις
Μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με τα χαρακτηριστικά που έχουν αναφερθεί κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.
Βήμα 2
Κατόπιν καθοδηγούμε μια ανοιχτή συζήτηση στην τάξη με τις εξής ερωτήσεις:
- Πώς μπορούμε ως τάξη, σχολείο ή κοινότητα να δείξουμε σεβασμό και στήριξη στους ηλικιωμένους;
- Τι μάθατε για τα θετικά χαρακτηριστικά και τις προκλήσεις της γήρανσης;
Ενδεικτικές απαντήσεις
Ερώτηση:
- Πώς μπορούμε ως τάξη, σχολείο ή κοινότητα να δείξουμε σεβασμό και στήριξη στους ηλικιωμένους;
Ενδεικτική απάντηση:
| # | Ως τάξη | Ως σχολείο | Ως κοινότητα |
| 1 | Οργανώνουμε δράσεις όπου γράφουμε γράμματα ή φτιάχνουμε κάρτες για ηλικιωμένα άτομα που ζουν μόνα τους ή σε γηροκομεία | Δημιουργούμε ένα πρόγραμμα «υιοθεσίας» παππούδων και γιαγιάδων, όπου μαθητές/τριες επισκέπτονται τακτικά ηλικιωμένα άτομα της περιοχής. | Ενθαρρύνουμε τη δημιουργία διαγενεακών προγραμμάτων, όπου τα ηλικιωμένα άτομα μπορούν να διδάξουν στα παιδιά παραδοσιακές τέχνες ή δεξιότητες (π.χ., μαγειρική, πλέξιμο, κηπουρική). |
| 2 | Καλούμε ηλικιωμένα άτομα στην τάξη για να μοιραστούν ιστορίες από τη ζωή τους, μαθαίνοντας από τις εμπειρίες τους. | Οργανώνουμε εκδηλώσεις, όπως μια «Γιορτή των Γενεών», όπου οι μαθητές/τριες και τα ηλικιωμένα άτομα συνεργάζονται σε δραστηριότητες. | Συμμετέχουμε σε εθελοντικές δράσεις για να βοηθήσουμε ηλικιωμένα άτομα (π.χ., συνοδεία σε δημόσιες υπηρεσίες ή μαθήματα τεχνολογίας). |
| 3 | Συζητάμε για τα στερεότυπα γύρω από τη γήρανση και μαθαίνουμε να αντιμετωπίζουμε τους ηλικιωμένους ανθρώπους με σεβασμό. | Αναπτύσσουμε μια σχολική καμπάνια ευαισθητοποίησης για τις ανάγκες των ηλικιωμένων ατόμων, π.χ., αφίσες ή παρουσιάσεις. | Υποστηρίζουμε την προσβασιμότητα των ηλικιωμένων ατόμων στους δημόσιους χώρους, προωθώντας λύσεις όπως περισσότερα παγκάκια, καλύτερος φωτισμός ή ασανσέρ. |
Ερώτηση:
- Τι μάθατε για τα θετικά χαρακτηριστικά και τις προκλήσεις της γήρανσης;
Ενδεικτική απάντηση:
- Θετικά χαρακτηριστικά γήρανσης:
- Τα ηλικιωμένα άτομα έχουν πολύτιμη εμπειρία και σοφία που μπορούν να μοιραστούν με τους νεότερους.
- Μπορούν να έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για να κάνουν πράγματα που αγαπούν, όπως ταξίδια ή χόμπι.
- Η “τρίτη ηλικία” μπορεί να είναι περίοδος αυτογνωσίας και νέων εμπειριών.
- Οι οικογένειες συχνά επωφελούνται από τη στήριξη των ηλικιωμένων ατόμων, τόσο συναισθηματικά όσο και πρακτικά.
- Προκλήσεις γήρανσης:
- Μερικά ηλικιωμένα άτομα μπορεί να αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας ή κινητικότητας.
- Η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση είναι συχνά προβλήματα για άτομα που ζουν μόνα τους.
- Ορισμένα ηλικιωμένα άτομα δυσκολεύονται να συμβαδίσουν με τις τεχνολογικές εξελίξεις.
- Μπορεί να υπάρχουν οικονομικές δυσκολίες, ειδικά αν οι συντάξεις δεν επαρκούν.
- Τα στερεότυπα για τους ηλικιωμένους ανθρώπους μπορεί να τους κάνουν να νιώθουν πως δεν είναι πλέον χρήσιμοι στην κοινωνία.
Βήμα 3
Κλείνοντας τη δραστηριότητα γράφουμε στον πίνακα (ή σε ένα μεγάλο χαρτόνι) “Γήρανση είναι” και μοιράζουμε χαρτάκια post-it στα παιδιά. Στη συνέχεια τους ζητάμε να γράψουν λέξεις ή φράσεις που συνδέονται με το θέμα.
TIP! Αν υπάρχει η δυνατότητα προσκαλούμε ηλικιωμένα άτομα για να παρακολουθήσουν το μάθημα και να συμμετάσχουν ενεργά στις συζητήσεις. Σε αυτή την περίπτωση αναπροσαρμόζουμε τη διάρκεια της κάθε δραστηριότητας.
