Λέμε: “Κάθε ομάδα θα δοκιμάσει μια διαφορετική εμπειρία αναπηρίας ή επικοινωνιακού εμποδίου. Στόχος μας είναι να δούμε τι δυσκολίες προκύπτουν και τι βοηθάει για να ξεπεραστούν.”

Εργασία ανά ομάδα (παράλληλα)

Δίνουμε τις παρακάτω οδηγίες ανά ομάδα:

ΟΜΑΔΑ Α’ — Όραση: καθοδήγηση με κλειστά μάτια

• Χωρίζουμε την ομάδα σε ζευγάρια.
• Χαράζουμε με χαρτοταινία μια μικρή διαδρομή.
• Το παιδί Α δένει τα μάτια. Το παιδί Β το καθοδηγεί με λόγια (όχι σπρώξιμο) σε μικρή διαδρομή (3–4 βήματα, στροφή, επέστρεψε κ.λπ.).
  Ανταλλάζουν ρόλους.
  Mini-κανόνες: Ο/η οδηγός στέκεται δίπλα και μιλάει καθαρά (“μπροστά 2 βήματα”, “λίγο δεξιά”, “στοπ” κ.λπ.).

ΟΜΑΔΑ Β’ — Ακοή: “Χαλασμένο τηλέφωνο” με διάβασμα χειλιών

• Τα παιδιά κάθονται σε σειρά, έχοντας πλάτη το ένα στο άλλο.
• Το πρώτο παιδί σκέφτεται μια λέξη/φράση. Σκουντάει το επόμενο παιδί και όταν γυρίσει “λέει” τη λέξη/φράση χωρίς φωνή (μόνο με χείλια).
• Το δεύτερο παιδί κάνει το ίδιο προς το τρίτο κ.ο.κ.
• Το τελευταίο παιδί λέει δυνατά τι κατάλαβε. Συγκρίνουμε με την αρχική λέξη.

ΟΜΑΔΑ Γ’ — Εναλλακτική επικοινωνία: “Χαλασμένο τηλέφωνο” με παντομίμα

• Τα παιδιά κάθονται σε σειρά, έχοντας πλάτη το ένα στο άλλο.
• Το πρώτο σκέφτεται ένα σύμβολο/σχήμα (π.χ. κύκλος, ήλιος κ.λπ). Σκουντάει το επόμενο παιδί και όταν γυρίσει το “ζωγραφίζει” στον αέρα με τα χέρια.
• Το δεύτερο παιδί κάνει το ίδιο προς το τρίτο κ.ο.κ.
• Το τελευταίο παιδί μαντεύει και το λέει δυνατά. Συγκρίνουμε.

ΟΜΑΔΑ Δ’ — Κινητικότητα & πρόσβαση: φτάνουμε όλοι στο “σημείο Β”

• Χαράζουμε με χαρτοταινία σημείο Α και σημείο Β. Βάζουμε κάποια “σκαλοπάτια” (π.χ. βιβλίο) ως εμπόδια στη διαδρομή.
• Ορίζουμε 1–2 παιδιά τα οποία δε θα μπορούν να ανέβουν σκαλοπάτια.
• Η ομάδα αναδιατάσσει τον χώρο για να περάσουν όλα τα παιδιά: μετακινούν εμπόδια, φτιάχνουν “ράμπα” με χαρτόνι, ανοίγουν εναλλακτική διαδρομή κ.λπ..
• Μόλις βρουν προσβάσιμη λύση, περνούν όλα με ασφάλεια από το σημείο Α στο σημείο Β.

ΟΜΑΔΑ Ε’ — Κινητικότητα & πρόσβαση:  ζευγάρια με “κουτσό”

• Χωρίζουμε την ομάδα σε ζευγάρια.
• Χαράζουμε με χαρτοταινία μια μικρή διαδρομή.
• Το παιδί Α’ περπατάει κανονικά, το παιδί Β κινείται με κουτσό (ή με μικρά βηματάκια μόνο στις γραμμές της ταινίας).
• Στόχος: να φτάσουν μαζί στο τέλος – άρα πρέπει να ρυθμίσουν ρυθμό/υποστήριξη.
• Εναλλακτικά: το “κουτσό” εναλλάσσεται στα μισά της διαδρομής (βάζουμε σημάδι) για αίσθηση δικαιοσύνης.
  Ασφάλεια: Μικρές αποστάσεις, χωρίς τρέξιμο. Αν κάποιος/α δυσκολευτεί, σταματάμε και προσαρμόζουμε.

Καλούμε σύντομα κάθε ομάδα να πει:

• Τι έπρεπε να κάνουμε;
• Πού δυσκολευτήκαμε;
• Τι βοήθησε; (π.χ. σαφείς οδηγίες, αλλαγή χώρου, “ράμπα”, ρύθμιση ρυθμού, άλλος τρόπος επικοινωνίας)

Κλείνουμε λέγοντας πως “Οι άνθρωποι με αναπηρία δεν υστερούν σε ικανότητες – συχνά υστερεί ο σχεδιασμός του περιβάλλοντος. Όταν υπάρχουν ράμπες, υπότιτλοι/νοηματική, γραφή Braille, καθαρές οδηγίες, εναλλακτικοί τρόποι επικοινωνίας και συνεργασία, τότε όλοι οι άνθρωποι μπορούμε να συμμετέχουμε στην κοινωνία ισότιμα. Άρα, η κοινωνία πρέπει να φροντίσει να έχουν όλοι οι άνθρωποι τα ίδια δικαιώματα και ευκαιρίες. Η συμπερίληψη δεν είναι “χάρη”, είναι δικαίωμα και θέμα δίκαιου σχεδιασμού.”

Επιλέγουμε 2–4 εθελοντές και τους/τις χωρίζουμε σε 2 ομάδες (ιδανικά αγόρια–κορίτσια).

Ζητάμε από τους/τις εθελοντές/τριες να μαζέψουν τις μπάλες (1 χρώμα ανά ομάδα) και ενημερώνουμε ότι για αυτή τη δουλειά θα πληρωθούν.

Μετράμε τις μπάλες/καπάκια/χαρτάκια που μάζεψε η κάθε ομάδα (ίδιος αριθμός).

Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία, ανταμείβουμε τις ομάδες με αυτοκόλλητα/πετρούλες κ.λπ. Φροντίζουμε η ομάδα των κοριτσιών να πάρει λιγότερα.

Αφήνουμε λίγο χρόνο, ούτως ώστε τα παιδιά να πρατηρήσουν τη διαφορά και να επεξεργαστούν την πληροφορία.

Αφού τα παιδιά παρατηρήσουν τη διαφορά, ενημερώνουμε ότι τα κορίτσια “ανταμείβονται” με λιγότερα από τα αγόρια επειδή είναι κορίτσια και ζητάμε και από τις 2 ομάδες να μας πουν τι σκέφτονται

Συζητάμε: “Πώς σας φάνηκε; Ήταν δίκαιο; Τι θα γινόταν αν αυτό συνέβαινε πάντα;”

Σημείωση για τον/την εκπαιδευτικό: Αν υπάρχει ανησυχία για το φύλο, γίνεται με οποιονδήποτε εθελοντή και η ερμηνεία δίνεται μετά (“Έτσι συμβαίνει συχνά με τις γυναίκες στην εργασία”).

Κλείνουμε λέγοντας: “Στην αγορά εργασίας, πολλές γυναίκες σε όλο τον κόσμο πληρώνονται λιγότερο από τους άνδρες, ακόμη κι όταν κάνουν την ίδια δουλειά. Αυτό είναι άδικο και αποτελεί μόνο, από τις πολλές, μορφές έμφυλων ανισοτήτων. Όλοι και όλες αξίζουμε ίση αμοιβή, σεβασμό και ευκαιρίες στη ζωή, ανεξάρτητα από το φύλο μας”.

Χωρίζουμε τα παιδιά σε 5 ομάδες. Σε κάθε ομάδα δίνουμε διαφορετικό σετ χρωμάτων.

Ζητάμε να ζωγραφίσουν το ίδιο θέμα: μια παιδική χαρά γεμάτη παιδιά που παίζουν. Υποχρεούνται να χρησιμοποιήσουν όλα τα χρώματα που έχουν.

Όταν τελειώσουν, κάθε ομάδα παρουσιάζει τη ζωγραφιά της.

Ρωτάμε:

• Ήταν εύκολο να ζωγραφίσετε με λίγα χρώματα;
• Ποια ζωγραφιά μοιάζει πιο ζωντανή; Ποια δείχνει πιο χαρούμενη;
• Ήταν δίκαιο να μην έχουν όλες οι ομάδες τα ίδια χρώματα;»

Κλείνουμε λέγοντας: “Όπως μια ζωγραφιά είναι πιο όμορφη με πολλά χρώματα, έτσι και η κοινωνία μας γίνεται καλύτερη με διαφορετικούς ανθρώπους. Όταν, όμως, κάποιοι άνθρωποι αποκλείονται ή κρίνονται από το χρώμα του δέρματος ή την καταγωγή τους, όλοι χάνουμε. Αυτό ονομάζεται φυλετικές ανισότητες. Καλό είναι, λοιπόν, να θυμόμαστε ότι η ποικιλία κάνει τον κόσμο πιο όμορφο και πιο δίκαιο και πως όλοι οι άνθρωποι αξίζουμε σεβασμό και ίσες ευκαιρίες, ανεξάρτητα από την εμφάνιση ή τη χώρα καταγωγής μας.”

Χωρίζουμε τις ομάδες και τους δίνουμε τα κουτιά με τα υλικά (χωρίς το μήνυμα στα χαρτάκια).

Εξηγούμε ότι όλες οι ομάδες έχουν την ίδια αποστολή και τον ίδιο χρόνο για να την εκτελέσουν: να κατασκευάσουν τον πιο ψηλό πύργο.

Σημείωση: Όταν αρχίσουν να παρατηρούν ότι δεν έχουν όλες οι ομάδες τα ίδια υλικά, προτρέπουμε τα παιδιά να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν με τα υλικά που έχουν.

Αφού ξεκινήσουν και στα μισά του χρόνου, λέμε στις ομάδες να κάνουν μία παύση και να έρθουν να λάβουν τα μηνύματά τους. Κατόπιν θα πρέπει να ακολουθήσουν τις εντολές του μηνύματος που έλαβαν.

Με τη λήξη του χρόνου, οι ομάδες παρουσιάζουν τις κατασκευές και συγκρίνουμε τα αποτελέσματα.

Καθοδηγούμε σύντομη συζήτηση. Ενδεικτικές ερωτήσεις:

• Ήταν δίκαιη η διαδικασία;
• Πώς σας επηρέασε το μήνυμα που λάβατε στα μέσα του χρόνου;
• Ήταν δίκαιο όλες οι ομάδες να έχουν διαφορετικά υλικά; Πώς αισθανθήκατε όταν το καταλάβατε;
• Ελέγχουμε πάντα τις καταστάσεις τις οποίες αντιμετωπίζουμε; Στη ζωή, έχουν όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες ευκαιρίες;
• Ήταν ίδιες οι ευκαιρίες για όλους; Γιατί κάποιες γέφυρες είναι πιο δυνατές ή πιο όμορφες;
• Πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα άδικα εμπόδια που συναντάμε στη ζωή μας; Μπορούμε πάντα να τα ξεπεράσουμε; Εξαρτάται από εμάς;
• Μπορούμε να επιτύχουμε στη ζωή παρά τα εμπόδια που μπορεί να συναντήσουμε;

Κλείνουμε λέγοντας: “Στην κοινωνία, δεν ξεκινούν όλοι με τα ίδια υλικά ή τις ίδιες ευκαιρίες. Κάποιοι πρέπει να παλέψουν περισσότερο με λιγότερα. Αυτό ονομάζεται οικονομική ανισότητα. Όμως όλοι αξίζουμε να έχουμε τα βασικά: φαγητό, σπίτι, εκπαίδευση, υγεία. Η δικαιοσύνη σημαίνει να βοηθάμε ώστε όλοι οι άνθρωποι να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες για να χτίσουν το μέλλον τους.”

Διατηρούμε τις 5 ομάδες και κάθε ομάδα αναλαμβάνει μια ανισότητα: αναπηρία, έμφυλες, φυλετικές, οικονομικές (μπορούμε να αφήσουμε τα παιδιά να επιλέξουν ή αναθέτουμε εμείς για να καλυφθούν όλες οι ανισότητες).

Λέμε: «Τώρα θα γίνετε σκηνοθέτες! Κάθε ομάδα θα φτιάξει ένα πολύ μικρό stop motion βίντεο (20–40 δευτερόλεπτα) που να δείχνει μια μορφή ανισότητας και πώς θα μπορούσε να λυθεί.»

Εξηγούμε τι είναι το stop motion και πώς λειτουργεί (Οδηγός Stop Motion Video) και δείχνουμε (προαιρετικά) ένα μικρό παράδειγμα stop motion video (ενδεικτικά εδώ: link1 (με υλικά), link2 (με ανθρώπους), link3 (μιξ))

Δίνουμε σε κάθε ομάδα 5 λεπτά να σκεφτεί μια μικρή ιστορία (μέχρι 30’’ animation) η οποία θα έχει ως θέμα την ανισότητα που επέλεξαν και πώς θα μπορούσε να υπάρξει περισσότερη δικαιοσύνη.

Δουλεύουν 20–25 λεπτά για να φτιάξουν την ταινία τους.

Κάθε ομάδα δείχνει το μικρό βίντεό της στην τάξη.

Συζητάμε: «Τι μάθατε; Πώς νιώσατε που δείξατε την ανισότητα με δική σας ιστορία;»

Κλείνουμε λέγοντας: “Με το stop motion βίντεο δείξατε με δημιουργικό τρόπο πώς οι ανισότητες επηρεάζουν ανθρώπους γύρω μας και πώς μπορούμε να χτίσουμε έναν πιο δίκαιο κόσμο. Όπως κάθε μικρή κίνηση στις φωτογραφίες δημιουργεί μια ταινία, έτσι και οι δικές μας μικρές πράξεις μπορούν να δημιουργήσουν μια μεγάλη αλλαγή στην κοινωνία.”