Ζητάμε 4 εθελοντές/τριες και τους ζητάμε να κάτσουν στη σειρά.

Ενημερώνουμε πως “Θα υποθέσουμε ότι και οι 4 έχετε κάποια “πάθηση” και είστε στην αίθουσα αναμονής ενός ιατρείου. Εγώ είμαι ο/η γιατρός και πρέπει να σας κάνω καλά”. Στη συνέχεια δίνουμε σε κάθε παιδί από 1 κάρτα “Πάθησης” (π.χ. “έκοψα το δάχτυλό μου”, “Έσπασα το πόδι μου”, “Έχω πυρετό”, Έχω πολύ άγχος“ – μπλε κάρτες) και τους ζητάμε να μην τις δουν ακόμα.

Ρωτάμε το 1ο παιδί στη σειρά “Ποια είναι η πάθησή σου;”. Αφού ανοίξει την κάρτα και μας απαντήσει λέμε πως έχουμε τη θεραπεία και του δίνουμε ένα τσιρότο. Αν απορήσει, του λέμε πως αυτή είναι η διαθέσιμη θεραπεία. Ακολουθούμε την ίδια διαδικασία και για τα υπόλοιπα 3 παιδιά.

Στη συνέχεια ρωτάμε: «Σας βοήθησε; Γιατί ναι;/γιατί όχι; Πώς νιώσατε με την προτεινόμενη θεραπεία;» Συνομιλούμε σύντομα, ώστε να φανεί ότι η ίδια θεραπεία δεν καλύπτει όλες τις ανάγκες.

Κατόπιν λέμε “Ας δοκιμάσουμε τώρα να σας δώσουμε αυτό που πραγματικά χρειάζεστε.” και μοιράζουμε σε κάθε παιδί τις κίτρινες κάρτες με τις στοχευμένες θεραπείες. Ζητάμε να διαβάσουν την στοχευμένη θεραπεία.

Τέλος, ρωτάμε: «Ποια προσέγγιση ήταν πιο δίκαιη; Αυτή που αντιμετώπιζε όλες τις παθήσεις με την ίδια θεραπεία ή αυτή που έδωσε σε κάθε παιδί αυτό που χρειάζεται;»

Κλείνουμε λέγοντας πως “Το δίκαιο δεν είναι πάντα “ίδιο για όλους τους ανθρώπους”. Δίκαιο, σημαίνει να έχει κάθε άνθρωπος τα κατάλληλα εφόδια για να καλύπτει τις ανάγκες του και να πετυχαίνει τους στόχους του.”.

Λέμε στα παιδιά: «Τώρα που καταλάβαμε ποια είναι η διαφορά μεταξύ ισότητας και δικαιοσύνης, θα ήθελα για κάθε μία από τις παρακάτω καταστάσεις, να σκεφτείτε αυτό που συμβαίνει. Είναι ισότητα ή δικαιοσύνη; Είναι και τα δύο;  Ή τίποτα από τα δύο;»

Διαβάζουμε/προβάλλουμε κάθε κατάσταση μία-μία. Ζητάμε από τα παιδιά να σηκώσουν χέρι ή να τοποθετηθούν (Ισότητα/Δικαιοσύνη/Και τα 2/Τίποτα από τα 2).

Συζητάμε τις απαντήσεις: “Γιατί είπατε ότι είναι ισότητα;/δικαιοσύνη;”. Για τις καταστάσεις που δεν είναι δίκαιες, ρωτάμε: “Τι θα μπορούσε να γίνει για να είναι πιο δίκαιο;”

Στη συνέχεια, δείχνουμε ή λέμε στα παιδιά να δουν την εικόνα με τα παιδιά και τη βιβλιοθήκη (σελίδα 3). Ποια πιστεύουν ότι είναι η καλύτερη λύση; Τι διαφορές έχουν μεταξύ τους;

Απάντηση: Στην πρώτη περίπτωση, όλα τα παιδιά παίρνουν τον ίδιο αριθμό βιβλίων, ως βοηθήματα, για να φτάσουν στο ράφι με τα βιβλία. Όμως, μόνο το πιο ψηλό παιδί καταφέρνει να φτάσει το ράφι – αυτή είναι η ισότητα. Στη δεύτερη περίπτωση, κάθε παιδί έχει διαφορετικό αριθμό βιβλίων κάτω από τα πόδια του, ώστε να φτάνουν όλα το ίδιο ράφι – αυτή είναι η ισότιμη μεταχείριση. Στην τρίτη περίπτωση, τα παιδιά έχουν διαφορετικά βοηθήματα – βιβλία, σκάλα – και όλα φτάνουν εύκολα τα βιβλία που θέλουν. Αυτό είναι κοινωνική δικαιοσύνη: όταν αλλάζουμε το ίδιο το σύστημα ώστε να είναι προσβάσιμο για όλους τους ανθρώπους, χωρίς εμπόδια, και κανείς να μη μένει πίσω.

Ζητάμε από τα παιδιά να σταθούν το ένα δίπλα στο άλλο, σχηματίζοντας μια ευθεία γραμμή. (Σε περίπτωση που γίνει στην αίθουσα, τότε για μεγαλύτερη ασφάλεια και πρακτικότητα, μπορούμε να το κάνουμε με κάποιους/ες εθελοντές/τριες.)

Λέμε: “Θα παίξουμε ένα παιχνίδι αγώνα δρόμου. Θα ξεκινήσετε από την ίδια γραμμή. Αλλά πριν ξεκινήσετε, θα σας διαβάσω κάποιες φράσεις. Αν ισχύει για εσάς, θα κάνετε ένα βήμα μπροστά.”

Διαβάζουμε 5–6 απλές φράσεις (ακολουθούν ενδεικτικές φράσεις, οι οποίες ανάλογα με την περίσταση, μπορούν να τροποποιηθούν):

• Κάνε ένα βήμα μπροστά αν γεννήθηκες καλοκαίρι.
• Κάνε ένα βήμα μπροστά αν το όνομά σου αρχίζει από φωνήεν.
• Κάνε ένα βήμα μπροστά αν έχεις αδερφό ή αδερφή.
• Κάνε ένα βήμα μπροστά αν φοράς σήμερα κάτι κόκκινο.
• Κάνε ένα βήμα μπροστά αν έρχεσαι στο σχολείο με τα πόδια.

Ορίζουμε τον τερματισμό (π.χ. κάποιο σημείο στο προαύλιο ή τον πίνακα στην αίθουσα) και στη συνέχεια λέμε: “Τώρα θα τρέξετε προς τον τερματισμό.”

Αφού ολοκληρωθεί ο αγώνας, ζητάμε στα παιδιά να συγκεντρωθούν όλα μαζί και σχολιάζουμε τα αποτελέσματα, επισημαίνοντας ότι δεν ξεκίνησαν όλα τα παιδιά από το ίδιο σημείο.Εν συνεχεία, θέτουμε τις παρακάτω ερωτήσεις:

• Ήταν δίκαιος αυτός ο αγώνας;
• Πώς νιώσατε που κάποια παιδιά ξεκίνησαν πιο μπροστά από εσάς;
• Ήταν δικό τους φταίξιμο ή ήταν τυχαίο;
• Στη ζωή, υπάρχουν πράγματα που μοιάζουν με αυτό το παιχνίδι; (π.χ. κάποια παιδιά έχουν πιο εύκολη πρόσβαση σε υπολογιστές, άλλα σε αθλήματα, άλλα έχουν δυσκολίες).

Αφού συζητήσουμε για λίγα λεπτά, κλείνουμε με το παρακάτω:

“Όλοι αξίζουμε να φτάσουμε στον τερματισμό. Για κάποια παιδιά είναι πιο εύκολο, ενώ για άλλα πιο δύσκολο. Γιατί; Γιατί δεν ξεκινάνε όλα από την ίδια αφετηρία.

Κάποια παιδιά έχουν δικό τους δωμάτιο για να διαβάζουν ή έναν γονιό που τα βοηθάει με τα μαθήματα. Άλλα παιδιά, όμως, μπορεί να μην έχουν ή να χρειάζεται να μοιράζονται τα πάντα με τα αδέρφια τους. Κάποια μένουν δίπλα στο σχολείο, ενώ άλλα πρέπει να κάνουν πολλή ώρα δρόμο. Κάποια έχουν εύκολη πρόσβαση σε βιβλία και υπολογιστές, ενώ άλλα όχι.

Όπως τυχαία ορίσαμε πριν χαρακτηριστικά που άφησαν κάποια παιδιά πιο πίσω (π.χ. χρώμα ρούχων, μήνας γέννησης κ.λπ.), έτσι και στη ζωή υπάρχουν πράγματα που δεν τα διαλέγουμε: το φύλο μας, η χώρα που γεννηθήκαμε, η οικογένεια ή η οικονομική μας κατάσταση. Όλα αυτά μπορεί να μας δίνουν κάποια πλεονεκτήματα ή να μας δημιουργούν κάποια εμπόδια – χωρίς εμείς να φταίμε. Ωστόσο, το ότι κάποια παιδια έμειναν πιο πίσω δε σημαίνει ότι δεν μπορούν να φτάσουν στον τερματισμό. Σημαίνει, όμως, ότι πρέπει να καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια. Δικαιοσύνη σημαίνει να βοηθάμε τους ανθρώπους που ξεκινούν από πιο πίσω, ώστε όλοι οι άνθρωποι να έχουμε ίσες ευκαιρίες για να φτάσουμε στον στόχο μας.”

Δίνουμε σε κάθε παιδί 1–2 χαρτάκια post-it και έναν μαρκαδόρο.

Εξηγούμε: «Τώρα που μιλήσαμε για ισότητα και δικαιοσύνη, θέλω να σκεφτείτε: Τι σημαίνει για εσάς μια δίκαιη τάξη; Πώς μπορούμε να φερόμαστε μεταξύ μας, ώστε να είμαστε δίκαιοι/ες;»

Τα παιδιά γράφουν τις ιδέες τους (λέξεις ή μικρές φράσεις).

Έρχονται και τα κολλάνε στο χαρτόνι.

Διαβάζουμε μερικά φωναχτά, ομαδοποιώντας όπου υπάρχουν παρόμοιες ιδέες (π.χ. “μοιραζόμαστε”, “βοηθάμε”, “δεν κοροϊδεύουμε” κ.ο.κ.).

Κλείνουμε λέγοντας: “Βλέπετε πόσες ιδέες μαζέψαμε για το τι σημαίνει μια δίκαιη τάξη; Αυτές οι ιδέες θα είναι οι κανόνες που φτιάξαμε όλοι/ες μαζί. Θα τους κρατήσουμε αναρτημένους για να μας θυμίζουν κάθε μέρα πώς μπορούμε να είμαστε δίκαιοι και να βοηθάμε ο/η ένας/μία τον/την άλλον/η”.