Γενική περιγραφή σεναρίου
Σκοπός Σεναρίου
Η γήρανση είναι μια φυσική διαδικασία που ξεκινά από τη στιγμή της γέννησής μας. Καθώς μεγαλώνουμε, παρατηρούμε διάφορες αλλαγές – κάποιες ορατές, όπως το γκριζάρισμα των μαλλιών και οι ρυτίδες, και κάποιες μη ορατές, όπως η σταδιακή φθορά του σώματος και της λειτουργίας του οργανισμού μας. Δε γερνάμε όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο, καθώς η γήρανση επηρεάζεται από τα γονίδια, το περιβάλλον (φυσικό και κοινωνικό) και τον τρόπο ζωής μας. Σκοπός του σεναρίου είναι να βοηθήσει τους μαθητές/τριες να κατανοήσουν τη διαδικασία της γήρανσης, τους παράγοντες που την επηρεάζουν και τους διαφορετικούς τρόπους που τη βιώνουν οι άνθρωποι, σε διαφορετικές περιοχές του κόσμου. Διερευνώντας τις πολιτιστικές εκφράσεις της γήρανσης και συμμετέχοντας σε διαδραστικές δραστηριότητες, οι μαθητές/τριες θα αναπτύξουν μια διευρυμένη οπτική για το πώς οι άνθρωποι γερνούν διαφορετικά και τι μπορεί να γίνει για να γεράσουν με υγιή τρόπο. Επίσης, μέσω των δραστηριοτήτων του σεναρίου, καλλιεργείται η ενσυναίσθηση και ο σεβασμός για τα ηλικιωμένα άτομα, ενώ αναπτύσσεται και η κριτική σκέψη σχετικά με τις κοινωνικές αντιλήψεις για τη γήρανση.
Συμβατότητα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών
- Γλώσσα Στ, Ενότητα 11, σελ. εικόνα ερώτηση 4, ενότητα Συγγενικές Σχέσεις
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2005/Glossa_ST-Dimotikou_html-empl/index2_05.html
συμπληρωματικά κείμενα και εικόνες https://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/7815 - ΚΠΑ ΣΤ, Ενότητα 1 η οικογένεια τα μέλη και οι μεταξύ τους σχέσεις
- Ενότητα 1Α Η οικογένεια
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2348/Koinoniki-kai-Politiki-Agogi_ST-Dimotikou_html-apli/index1_a_1.html
Aνθολόγιο Ε/ ΣΤ
- Nικηφόρος Bρεττάκος, H μητέρα μου στην εκκλησία (σελ. 77)
- Λευτέρης Παπαδόπουλος, H μάνα μου (σελ. 81)
- Pοάλντ Νταλ, H καρδιά ενός ποντικού (σελ. 85)
- Nαζίμ Xικμέτ, Nανούρισμα (σελ. 88)
- Mάνος Kοντολέων, [Aποκριάτικη ιστορία] (σελ. 90)
- Λότη Πέτροβιτς-Aνδρουτσοπούλου, H μαμά μας η θάλασσα (σελ. 95)
- Δ. Iωαννίδης, [Tο καυκασιανό παραμύθι] (σελ. 99)
Ανθολόγιο Γ/ Δ
- Θετη Χορτιάτη, Λούνα Παρκ παππούλη μου, και πρόταση για διάβασμα ο Γεροπαππούς Στ. Σπεράντσας
Προαπαιτούμενες Γνώσεις -Επιθυμητές Δεξιότητες
Για να συμμετάσχουν στις προτεινόμενες δραστηριότητες, οι μαθητές/τριες θα πρέπει να διαθέτουν βασικές δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας, καθώς όλες οι δραστηριότητες εκτελούνται σε ομάδες. Θα πρέπει επίσης να έχουν την ικανότητα να συζητούν και να ανταλλάσσουν ιδέες με τους/τις συμμαθητές/τριές τους, αναπτύσσοντας κριτική σκέψη.
Σε επίπεδο γνώσεων, είναι σημαντικό να έχουν βασική κατανόηση της βιολογίας, ειδικά όσον αφορά στην κυτταρική λειτουργία και τη γήρανση των κυττάρων, καθώς και την έννοια του θανάτου ως φυσικό μέρος του κύκλου ζωής. Αυτή η εισαγωγική γνώση θα βοηθήσει να κατανοήσουν καλύτερα τη διαδικασία της γήρανσης και τους σχετικούς παράγοντες που την επηρεάζουν.
Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα-Στόχοι
Μετά το σενάριο τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα που αναμένεται να παρουσιάσουν οι μαθητές/τριες είναι:
Ως προς τις γνώσεις, να:
- κατανοήσουν τα βασικά σημάδια και χαρακτηριστικά της γήρανσης.
- αναγνωρίζουν ότι η γήρανση επηρεάζεται από έναν συνδυασμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των γονιδίων, του περιβάλλοντος (φυσικού και κοινωνικού) και των προσωπικών επιλογών που καθορίζουν τον τρόπο ζωής μας.
- συνειδητοποιήσουν τις πολιτισμικές εκφάνσεις σχετικά με τη γήρανση και πώς αυτές διαμορφώνουν τις αντιλήψεις του κοινού για τους ηλικιωμένους ανθρώπους.
Ως προς τις δεξιότητες, να:
- αναπτύξουν αναλυτικές δεξιότητες εντοπίζοντας παράγοντες που επηρεάζουν τη γήρανση και αντιστοιχίζοντας τους με πραγματικά παραδείγματα.
- ενισχύσουν την ικανότητά τους να συνεργάζονται και να εργάζονται σε ομάδες, να μοιράζονται και να συζητούν ιδέες από κοινού.
- εξασκήσουν τη δημιουργικότητά τους.
Ως προς τις στάσεις-συμπεριφορές, να:
- καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση και τον σεβασμό για τα ηλικιωμένα άτομα.
- καλλιεργήσουν την κριτική τους σκέψη σχετικά με το πώς διαφορετικοί παράγοντες επηρεάζουν τη γήρανση και πώς μπορούμε να γερνάμε καλύτερα.
- μάθουν να εκτιμούν τη διαφορετικότητα στον τρόπο που βιώνεται η γήρανση σε διαφορετικούς πολιτισμούς και περιοχές.
Οργάνωση διδασκαλίας / απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή
Για την υλοποίηση του μαθήματος απαιτείται πρόσβαση σε υπολογιστές ή tablets με σύνδεση στο διαδίκτυο. Επιπλέον, απαιτούνται οι εξής υποδομές και υλικά:
Υποδομές:
- Αίθουσα διδασκαλίας που να επιτρέπει τον διαχωρισμό των μαθητών/τριών σε ομάδες. Θα πρέπει να υπάρχει αρκετός χώρος ώστε οι ομάδες να μπορούν να δουλέψουν άνετα μαζί.
- Πίνακας ή διαδραστικός πίνακας για την παρουσίαση υλικού και την καταγραφή των ιδεών από τις ομαδικές συζητήσεις.
- Ηχητικός εξοπλισμός.
Υλικά:
- Φύλλα εργασίας για κάθε δραστηριότητα
- Χαρτί και μαρκαδόροι για ομαδικές σημειώσεις κατά τη διάρκεια των συζητήσεων.
- Ηλεκτρονικοί υπολογιστές ή tablets με σύνδεση στο διαδίκτυο.
Διδακτική Προσέγγιση
Το διδακτικό σενάριο χρησιμοποιεί μια σειρά από σύγχρονες διδακτικές μεθοδολογίες για να δημιουργήσει μια ελκυστική, διαδραστική και ουσιαστική μαθησιακή εμπειρία για το μαθητικό κοινό. Η βιωματική μάθηση αποτελεί τον πυρήνα αυτού του σεναρίου, επιτρέποντας σε μαθητές/τριες να ασχοληθούν ενεργά με θέματα σχετικά με τη γήρανση, μέσω δραστηριοτήτων όπως η ανάλυση πολιτιστικών εκφράσεων, η αφήγηση και οι ομαδικές συζητήσεις. Μέσα από την ενεργή συμμετοχή τους τα παιδιά δε λαμβάνουν πληροφορίες παθητικά. Αντιθέτως, τις ερμηνεύουν και τις αναλύουν, γεγονός που ενισχύει την κατανόηση και τη συγκράτηση του θεωρητικού πλαισίου.
Η συνεργατική μάθηση είναι μια άλλη σημαντική μεθοδολογία που χρησιμοποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια του σεναρίου. Τα παιδιά εργάζονται σε ομάδες για την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων, γεγονός που τα ενθαρρύνει να ανταλλάσσουν ιδέες, να ακούν διαφορετικές απόψεις και να συνεισφέρουν σε κοινές λύσεις. Αυτή η προσέγγιση προάγει τις κοινωνικές δεξιότητες, την ομαδικότητα και την ικανότητα να σέβονται διαφορετικές απόψεις. Επιπλέον, αναπτύσσουν αίσθημα ευθύνης απέναντι στα μέλη της ομάδας τους, κάνοντας τη μαθησιακή εμπειρία πιο δυναμική και συνεργατική.
Επιπρόσθετα, η μάθηση βασισμένη στην επίλυση προβλημάτων ενσωματώνεται στο διδακτικό σενάριο. Μέσα από την επίλυση προβλημάτων, τα παιδιά αναπτύσσουν δεξιότητες κριτικής σκέψης, καθώς συνδέουν αφηρημένες έννοιες (π.χ. κοινωνικό περιβάλλον, τρόπος ζωής και γενετική) με παραδείγματα της πραγματικής ζωής. Αυτή η μεθοδολογία όχι μόνο εμβαθύνει την κατανόησή τους σχετικά με τη διαδικασία γήρανσης, αλλά τα ενθαρρύνει να σκέφτονται κριτικά και δημιουργικά για σύνθετα ζητήματα.
Τέλος, η αφήγηση ιστοριών και η δημιουργική έκφραση διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο κάνοντας το αντικείμενο μάθησης πιο κατανοητό και απολαυστικό. Η ένταξη ιστοριών και η δημιουργική έκφραση προσφέρουν στα παιδιά δημιουργικούς τρόπους έκφρασης όσων έχουν μάθει.
Αυτός ο συνδυασμός μεθοδολογιών εξασφαλίζει μια ολιστική μαθησιακή εμπειρία που ανταποκρίνεται σε διαφορετικά μαθησιακά στυλ, προάγοντας την ενεργή συμμετοχή, τη δημιουργικότητα και μια βαθύτερη κατανόηση της γήρανσης.
Σκεπτικό Σεναρίου - Επιστημονικό Γνωστικό Υπόβαθρο
Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, αρχίζουμε και να γερνάμε. Η διαδικασία της γήρανσης είναι πολύπλοκη και είναι προσωπική για κάθε άτομο. Προερχόμαστε από διαφορετικές οικογένειες, ζούμε σε διαφορετικές κοινωνίες και διαφορετικά περιβάλλοντα και κάνουμε διαφορετικές επιλογές. Όλα αυτά επηρεάζουν την καθημερινότητά μας και καθώς μεγαλώνουμε, ο αντίκτυπος αυτών των διαφορετικών εμπειριών επηρεάζει τη ζωή μας και τον τρόπο που γερνάμε.
Σήμερα, ο άνθρωπος ζει κατά μέσο όρο περίπου 80 χρόνια, διάρκεια διπλάσια συγκρινόμενη με τις αρχές του 19ου αιώνα. Επιστήμονες διαφορετικών ειδικοτήτων προσπαθούν να κατανοήσουν τον μηχανισμό γήρανσης του ανθρώπου και να αποκωδικοποιήσουν εκείνα τα γονίδια που επιτρέπουν σε κάποιους να γερνούν καλύτερα ή/και να ζουν περισσότερο. Στο πλαίσιο αυτής της αναζήτησης έχουν σημειωθεί συναρπαστικές ανακαλύψεις, όπως π.χ. η αναγεννητική ιατρική ή η γονιδιακή θεραπεία κ.ά., οι οποίες εκτός από την αντιμετώπιση της γήρανσης, έχουν συμβάλει και σε άλλες έρευνες, όπως π.χ. η θεραπεία για τον καρκίνο. Ωστόσο, παρά τις πολλά υποσχόμενες επιστημονικές εξελίξεις, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η γήρανση παραμένει μια πολύπλοκη και όχι πλήρως κατανοητή διαδικασία και ότι η επιστήμη δεν έχει, ακόμη, αποδείξει ότι η γήρανση μπορεί να σταματήσει ή να επιβραδυνθεί σημαντικά.
Μπορούμε, παρόλα αυτά, να κάνουμε κάτι για να γεράσουμε καλύτερα; Βάσει επιστημονικών ερευνών η σωστή διατροφή, η πνευματική και σωματική άσκηση και η ανάπτυξη ισχυρών διαπροσωπικών σχέσεων μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά εφόδια για μια μεγαλύτερη και καλύτερη ζωή.
Περιγραφή σεναρίου
Το διδακτικό σενάριο επικεντρώνεται στη διαδικασία της γήρανσης, έχει διάρκεια δύο διδακτικών ωρών και περιλαμβάνει συνολικά πέντε δραστηριότητες. Μέσα από διαδραστικές και ομαδικές δραστηριότητες, οι μαθητές/τριες θα εξερευνήσουν τι είναι η γήρανση, πώς και γιατί συμβαίνει, καθώς και τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Χρησιμοποιώντας ποιήματα, παροιμίες, τραγούδια και ιστορίες, θα αναλύσουν τον τρόπο με τον οποίο αποτυπώνεται η γήρανση και οι κοινωνικές απόψεις σχετικά με τα ηλικιωμένα άτομα και θα διερευνήσουν τρόπους που προωθούν την υγιή γήρανση. Θα συζητήσουν, επίσης, για το πώς η γήρανση επηρεάζεται από γενετικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς παράγοντες ενώ στο τέλος, θα έχουν την ευκαιρία να εκφραστούν δημιουργικά, δημιουργώντας ένα τραγούδι σχετικά με τη γήρανση και τα ηλικιωμένα άτομα. Οι δραστηριότητες προάγουν τη βιωματική και συνεργατική μάθηση, ενώ ενθαρρύνουν τη δημιουργική σκέψη και την κριτική ανάλυση των εννοιών που σχετίζονται με τη γήρανση.
Τάξεις στις οποίες προτείνεται
Δημοτικό
Γ/Δ/Ε/ΣΤ
Χρονική Διάρκεια
90 λεπτά
Εμπλεκόμενες Γνωστικές Περιοχές
- Νεοελληνική γλώσσα
- ΚΠΑ
1η
δραστηριότητα
2η
δραστηριότητα
3η
δραστηριότητα
4η
δραστηριότητα
5η
δραστηριότητα
1η δραστηριότητα (5 λεπτά)
Βήμα 1
Ξεκινάμε λέγοντας στα παιδιά το εξής: “Σήμερα, θα εξερευνήσουμε την έννοια της γήρανσης. Η γήρανση είναι μια φυσική διαδικασία της ζωής που συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους. Το βλέπουμε στους παππούδες μας και τις γιαγιάδες μας, στους γονείς μας, ακόμη και στους εαυτούς μας, καθώς μεγαλώνουμε. Αλλά ποια ακριβώς είναι τα σημάδια της γήρανσης; Μπορείτε να σκεφτείτε χαρακτηριστικά ή αλλαγές που έχετε παρατηρήσει σε ηλικιωμένους στην οικογένειά σας ή στο φιλικό σας περιβάλλον;”
Βήμα 2
Κατόπιν καταγράφουμε τις απαντήσεις των παιδιών στον πίνακα.
Πιθανές απαντήσεις
| Φυσικά χαρακτηριστικά | Ρυτίδες, Γκρίζα ή λευκά μαλλιά, Χαλάρωση δέρματος, Κηλίδες στο δέρμα ή χρωστικές κηλίδες, Μειωμένη μυϊκή μάζα |
| Χαρακτηριστικά Υγείας | Σφίξιμο ή πόνος στις αρθρώσεις, Μειωμένη ευλυγισία ή κινητικότητα, Απώλεια ακοής ή όρασης, Αυξημένη εμφάνιση χρόνιων παθήσεων (π.χ. καρδιοπάθεια, αρθρίτιδα, διαβήτης) |
| Γνωστικά χαρακτηριστικά | Κενά μνήμης ή Αμνησία, Καθυστερημένη ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών, Δυσκολία στη συγκέντρωση ή την εστίαση |
| Συναισθηματικά ή Ψυχολογικά χαρακτηριστικά | Αλλαγές στη διάθεση (π.χ. αυξημένη ευαισθησία, νεύρα ή θλίψη), Αισθήματα μοναξιάς ή απομόνωσης, Αλλαγές σε ενδιαφέροντα ή χόμπι |
| Κοινωνικά χαρακτηριστικά | Αλλαγές σε κοινωνικούς κύκλους ή διαπροσωπικές σχέσεις, Αυξημένη εξάρτηση από την οικογένεια ή από φροντιστές για υποστήριξη |
Υλικά
- Φύλλα με Ποιήματα/Τραγούδια/Παροιμίες
- Φύλλο εργασίας
- Χαρτί και μαρκαδόροι για σημειώσεις
Προετοιμασία
Εκτυπώνουμε τα διαφορετικά ποιήματα/τραγούδια/παροιμίες (διαφορετικά για κάθε ομάδα) και το Φύλλο εργασίας, μία φορά για κάθε ομάδα, έχοντας στο μυαλό μας ότι οι μαθητές/τριες θα δουλέψουν σε ομάδες των τριών έως πέντε ατόμων, ανάλογα με τη διάταξη της αίθουσας. (Σημείωση: Κάποια φύλλα θα δοθούν σε άνω της μιας ομάδας, ανάλογα με το πλήθος των μαθητών/τριών)
Εκτέλεση δραστηριότητας (20 λεπτά)
Βήμα 1
Ενημερώνουμε τα παιδιά πως “Τώρα θα δούμε πώς οι απόψεις μας για τη γήρανση και τα ηλικιωμένα άτομα αντικατοπτρίζονται στις τέχνες, μέσα από ποιήματα, τραγούδια και παροιμίες. Αυτές οι πολιτισμικές εκφράσεις διαμορφώνουν την κατανόησή μας, ως κοινωνία, για το τι σημαίνει να μεγαλώνουμε.”.
Βήμα 2
Κατόπιν, χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες και σε κάθε ομάδα μοιράζουμε από ένα φύλλο με ποιήματα/τραγούδια/παροιμίες σχετικό με τη γήρανση και ένα Φύλλο Εργασίας.
Βήμα 3
Δίνουμε στις ομάδες συγκεκριμένο χρόνο και τους ζητάμε να διαβάσουν και να αναλύσουν το περιεχόμενο, με μεταξύ τους συζήτηση, κρατώντας σημειώσεις σχετικά με τα χαρακτηριστικά των ηλικιωμένων ατόμων που παρουσιάζονται στο περιεχόμενο που τους δόθηκε, καθώς επίσης και σχετικά με τις ιδέες που προωθεί το εν λόγω περιεχόμενο σχετικά με τη διαδικασία της γήρανσης.
Βήμα 4
Κατόπιν ολοκλήρωσης του χρόνου, καθοδηγούμε μια συζήτηση μεταξύ των ομάδων, ακολουθώντας τα σημεία προς συζήτηση που αναφέρονται στο Φύλλο Εργασίας.
Απαντήσεις
| Χαρακτηριστικά ηλικιωμένων ατόμων |
|
|
Αντίκτυπος στην κοινή γνώμη |
|
Υλικά
- Πρόσβαση σε Η/Υ (1 ανά ομάδα) και σύνδεση στο διαδίκτυο
- Φύλλο εργασίας
Προετοιμασία
Εκτυπώνουμε το Φύλλο εργασίας, μία φορά για κάθε ομάδα, έχοντας στο μυαλό μας ότι οι μαθητές/τριες θα δουλέψουν σε ομάδες των τριών έως πέντε ατόμων, ανάλογα με τη διάταξη της αίθουσας. (Σημείωση: Δεν απαιτείται να βλέπουν την οθόνη του Η/Υ όλα τα μέλη της ομάδας).
Εκτέλεση δραστηριότητας (20 λεπτά)
Βήμα 1
Ενημερώνουμε τα παιδιά πως “Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που επηρεάζουν το πώς γερνάμε. Αυτοί οι παράγοντες μπορεί να περιλαμβάνουν τη γενετική, το περιβάλλον, την κοινωνία στην οποία ζούμε και τις επιλογές που κάνουμε στην καθημερινότητά μας (τρόπος ζωής). Ας εξερευνήσουμε, λοιπόν, αυτούς τους παράγοντες παίζοντας.”.
Βήμα 2
Χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες των 2-3 ατόμων (σε κάθε ομάδα πρέπει να αντιστοιχεί 1 Η/Υ με σύνδεση στο διαδίκτυο) και μοιράζουμε από ένα φύλλο εργασίας. Κατευθύνουμε τις ομάδες στην πλατφόρμα του POPEYE, στην 3η δραστηριότητα του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου.
Βήμα 3
Δίνουμε στις ομάδες συγκεκριμένο χρόνο και ενημερώνουμε πως πρέπει να ομαδοποιήσουν (με drag and drop) τα παραδείγματα που περιγράφουν πού και πώς ζούνε οι άνθρωποι (π.χ. Άτομο που έχει συγγενή με καρδιοπάθεια, Άτομο που κοιμάται 7-8 ώρες καθημερινά κ.ο.κ.) ανά “Παράγοντα γήρανσης” (Γονίδια, Φυσικό περιβάλλον, Κοινωνικό περιβάλλον, Τρόπος ζωής). Επιπλέον τους ζητάμε να επιλέξουν έναν παράγοντα γήρανσης (ή αναθέτουμε εμείς παράγοντα γήρανσης σε κάθε ομάδα για να διασφαλίσουμε ότι θα συζητηθούν όλοι) και να κρατήσουν σημειώσεις στο Φύλλο εργασίας για να αιτιολογήσουν τις απαντήσεις τους και να σημειώσουν πώς επηρεάζει η κάθε συνθήκη τη διαδικασία γήρανσης; Άμεσα ή έμμεσα; θετικά ή αρνητικά;
Βήμα 4
Τέλος, αφού τελειώσει ο χρόνος, συζητάμε ανοιχτά στην ολομέλεια κάποια από τα παραδείγματα και τις απαντήσεις των ομάδων (επιλέγουμε τουλάχιστον μία συνθήκη από κάθε παράγοντα γήρανσης).
Απαντήσεις
| Πού και πώς ζούμε | Παράγοντας Γήρανσης |
Άμεσα/ Έμμεσα |
Θετικά/ Αρνητικά |
Αιτιολόγηση |
| Άτομο που έχει συγγενή με καρδιοπάθεια | Γονίδια | Άμεσα | Αρνητικά | Οι καρδιολογικές ασθένειες μπορούν να είναι κληρονομικές, αυξάνοντας τον κίνδυνο για προβλήματα υγείας. |
| Άτομο που έχει γιαγιά 92 ετών | Γονίδια | Έμμεσα | Θετικά | Τα μακροχρόνια γονίδια σε μια οικογένεια μπορούν να συμβάλλουν σε μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. |
| Άτομο που έχει κληρονομήσει γονίδια ανθεκτικά στην αρθρίτιδα | Γονίδια | Άμεσα | Θετικά | Η ύπαρξη γονιδίων που προστατεύουν από χρόνιες ασθένειες, όπως η αρθρίτιδα, μπορεί να καθυστερήσει τα σημάδια γήρανσης. |
| Άτομο που έχει γονέα με νευροεκφυλιστική ασθένεια (π.χ. Αλτσχάιμερ) | Γονίδια | Άμεσα | Αρνητικά | Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού νευροεκφυλιστικών ασθενειών αυξάνει τον κίνδυνο γονιδιακής προδιάθεσης για αυτές τις ασθένειες. |
| Άτομο που κατοικεί κοντά σε βιομηχανική περιοχή | Φυσικό περιβάλλον | Άμεσα | Αρνητικά | Η ρύπανση από τις βιομηχανικές δραστηριότητες μπορεί να επιβαρύνει την αναπνευστική λειτουργία και την ποιότητα ζωής, οδηγώντας σε γρήγορη γήρανση. |
| Άτομο που ζει σε περιοχή με πολλά πάρκα | Φυσικό περιβάλλον | Έμμεσα | Θετικά | Η επαφή με τη φύση και η τακτική άσκηση στους ανοιχτούς χώρους προάγουν την ψυχική υγεία και συμβάλλουν σε μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. |
| Άτομο που περπατά καθημερινά 3 ώρες για να έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό | Φυσικό περιβάλλον | Άμεσα | Αρνητικά | Η έλλειψη καθαρού νερού μπορεί να επιφέρει ασθένειες και υγειονομικά προβλήματα, επιταχύνοντας τη φθορά του οργανισμού. |
| Άτομο που έχει πρόσβαση σε Ιατρικό σύστημα υψηλής ποιότητας | Κοινωνικό περιβάλλον | Έμμεσα | Θετικά | Η πρόσβαση σε σύγχρονες και ποιοτικές υπηρεσίες υγείας βοηθά στην πρόληψη και αντιμετώπιση ασθενειών, παρατείνοντας το προσδόκιμο ζωής. |
| Άτομο που ζει σε πολυμελή οικογένεια | Κοινωνικό περιβάλλον | Έμμεσα | Θετικά | Η διαρκής στήριξη από την οικογένεια συμβάλλει στην ψυχική ευεξία και στη μείωση του στρες, ενισχύοντας τη μακροχρόνια υγεία. |
| Άτομο που συμμετέχει σε κοινωνικές ομάδες/εθελοντικές δραστηριότητες | Κοινωνικό περιβάλλον | Έμμεσα | Θετικά | Η συμμετοχή σε εθελοντισμό και η κοινωνική αλληλεπίδραση ενισχύει την ψυχολογική και συναισθηματική υγεία και μειώνει τα επίπεδα άγχους, γεγονότα που συνδέονται με τη μακροζωία. |
| Άτομο που ζει σε χώρα με υψηλό ποσοστό ανεργίας | Κοινωνικό περιβάλλον | Έμμεσα | Αρνητικά | Η ανεργία επηρεάζει την οικονομική σταθερότητα και την ψυχική υγεία, οδηγώντας σε άγχος και επιταχύνοντας το γήρας. |
| Άτομο που κάνει Pilates 2 φορές την εβδομάδα και κοιμάται 7-8 ώρες καθημερινά | Τρόπος Ζωής | Άμεσα | Θετικά | Η άσκηση βοηθά στη διατήρηση της ευλυγισίας και της καλής υγείας ενώ ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος μπορεί να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα και την εγκεφαλική λειτουργία, οδηγώντας σε μείωση του ρυθμού γήρανσης και των ασθένειων. |
| Άτομο με διευθυντική θέση σε εταιρεία με υψηλό όγκο εργασίας και αυστηρές προθεσμίες | Τρόπος Ζωής | Άμεσα | Αρνητικά | Οι έντονες πιέσεις και το στρες από τις επαγγελματικές υποχρεώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε ψυχολογική καταπόνηση και σωματική επιδείνωση. |
| Άτομο που κάνει χρήση της τεχνολογίας για πολλές ώρες καθημερινά | Τρόπος Ζωής | Άμεσα | Αρνητικά | Η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας μπορεί να επιβαρύνει την όραση και να οδηγήσει σε σωματική αδράνεια, η οποία επηρεάζει αρνητικά την υγεία. |
| Άτομο που παραγγέλνει καθημερινά φαγητό απ’ έξω | Τρόπος Ζωής | Άμεσα | Αρνητικά | Η μη ισορροπημένη διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία και καρδιοαγγειακές παθήσεις, επιταχύνοντας τη γήρανση του οργανισμού. |
Υλικά
- Φύλλο εργασίας
- Χαρτί και μαρκαδόροι για σημειώσεις
Προετοιμασία
Εκτυπώνουμε τις διαφορετικές ιστορίες (μία για κάθε ομάδα) και το Φύλλο εργασίας , έχοντας στο μυαλό μας ότι οι μαθητές/τριες θα δουλέψουν σε ομάδες των τριών έως πέντε ατόμων, ανάλογα με τη διάταξη της αίθουσας. (Σημείωση: Κάποιες ιστορίες θα δοθούν σε άνω της μιας ομάδας, ανάλογα με το πλήθος των μαθητών/τριών).
Εκτέλεση δραστηριότητας (20 λεπτά)
Βήμα 1
Ενημερώνουμε τα παιδιά ότι “Στην επόμενη δραστηριότητα θα μελετήσουμε ιστορίες ανθρώπων από διάφορες περιοχές του κόσμου, όπου η καθημερινότητα, οι συνθήκες υγείας, το περιβάλλον και η κοινωνική υποστήριξη που λαμβάνουν είναι διαφορετικά. Θα δούμε πώς η γήρανση επηρεάζεται από παράγοντες όπως η οικονομική ευμάρεια, η πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, η οικογένεια και το κοινωνικό περιβάλλον. Κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους ζούνε στις λεγόμενες “Blue Zones” (Μπλε Ζώνες).
Οι Blue Zones” (Μπλε Ζώνες) είναι περιοχές του κόσμου όπου οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και με καλύτερη υγεία από τον μέσο όρο. Ερευνητές ανακάλυψαν ότι σε αυτές τις περιοχές, οι κάτοικοι φτάνουν ή/και ξεπερνούν συχνά τα 100 χρόνια ζωής και παραμένουν υγιείς. Οι Blue Zones είναι πέντε: Ικαρία (Ελλάδα), Οκινάουα (Ιαπωνία), Νικόγια (Κόστα Ρίκα), Σαρδηνία (Ιταλία) και Loma Linda (Καλιφόρνια, ΗΠΑ). Σε αυτές τις περιοχές, οι άνθρωποι ακολουθούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής, τρώνε φρέσκα και τοπικά τρόφιμα, ασκούνται καθημερινά, έχουν ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς και έναν σκοπό στη ζωή τους, κάτι που συμβάλλει στη μακροζωία τους. Παράλληλα, .
Η δραστηριότητα αυτή θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε πώς οι συνθήκες διαβίωσης σε διαφορετικά μέρη του κόσμου μπορούν να επηρεάσουν τη μακροζωία και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων.
Βήμα 2
Μοιράζουμε στις ομάδες από ένα Φύλλο εργασίας.
Βήμα 3
Διευκρινίζουμε στις ομάδες στον χρόνο που θα τους δοθεί, θα πρέπει να διαβάσουν την ιστορία που έχουν στα χέρια τους και να προσπαθήσουν να εντοπίσουν μέσα σε αυτήν στοιχεία τα οποία επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τη γήρανση των πρωταγωνιστών/τριών τους. Κατόπιν, θα πρέπει να κρατήσουν σημειώσεις, σχετικά με τις ερωτήσεις που υπάρχουν στο Φύλλο εργασίας.
Βήμα 4
Τέλος, κατόπιν λήξης του χρόνου, ένας/μία εκπρόσωπος από κάθε ομάδα, αναλαμβάνει να μοιραστεί την ιστορία τους στην ολομέλεια, σημειώνοντας ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τον τρόπο που γερνάει ο/η πρωταγωνιστής/στριά τους. Προτρέπουμε τις υπόλοιπες ομάδες να εκφράσουν τη γνώμη τους σχετικά με την ιστορία που παρουσιάζει η κάθε ομάδα.
Απαντήσεις
| Σπύρος, 75 χρονών (Ικαρία, Ελλάδα – Blue Zone) Ο Σπύρος ζει σε ένα μικρό χωριό της Ικαρίας, όπου η καθημερινότητά του κυλάει με ηρεμία και απλότητα. Ο τόπος του είναι γνωστός για τα άγρια τοπία, τις πηγές και τα καταπράσινα βουνά, και οι κάτοικοι της περιοχής έχουν έντονα ανεπτυγμένο το αίσθημα του “ανήκειν”. Ο Σπύρος ξυπνάει νωρίς το πρωί και περνάει τις ώρες του στον κήπο του, καλλιεργώντας λαχανικά. Τα γεύματά του είναι απλά, βασισμένα σε τοπικά προϊόντα, όπως ελιές, τυρί και λαχανικά, ενώ σπάνια καταναλώνει κρέας. Η κοινωνική ζωή είναι επίσης σημαντική για εκείνον· κάθε απόγευμα μαζεύεται με φίλους στο καφενείο, όπου συζητούν για την πολιτική και τα νέα του νησιού. Η φυσική του άσκηση δεν περιλαμβάνει γυμναστήριο, αλλά καθημερινές δραστηριότητες, όπως το περπάτημα στους λόφους και η φροντίδα των ζώων του. |
|
| Συνήθειες που συμβάλλουν στη μακροζωία |
|
| Επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος | Το ορεινό περιβάλλον και ο καθαρός αέρας προσφέρουν καλή ποιότητα ζωής. |
| Κοινωνική υποστήριξη | Ισχυρή αίσθηση του “ανήκειν” λόγω ισχυρών διαπροσωπικών σχέσεων σχέσης με φίλους και γείτονες. |
| Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες | Απλότητα στη ζωή και οικονομική αυτάρκεια λόγω καλλιέργειας τοπικών προϊόντων. |
| Εμπόδια στην υγεία | Απομόνωση κατά τη διάρκεια του χειμώνα λόγω γεωγραφικής θέσης. |
| Μίκο, 88 χρονών (Οκινάουα, Ιαπωνία – Blue Zone) Η Μίκο ζει σε ένα χωριό στην Οκινάουα, γνωστό για τον μεγάλο αριθμό υπερήλικων κατοίκων που ζουν πάνω από 100 χρόνια. Η Μίκο περπατά καθημερινά στο χωριό και συμμετέχει σε δραστηριότητες με την υπόλοιπη κοινότητα. Η διατροφή της περιλαμβάνει κυρίως λαχανικά, φρούτα, ρύζι και θαλασσινά, ενώ αποφεύγει τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Το φυσικό περιβάλλον του τόπου της είναι παραδεισένιο, με λόφους και θέα στη θάλασσα, και της προσφέρει μια αίσθηση ηρεμίας. Οι ισχυροί κοινωνικοί δεσμοί είναι σημαντικοί στη ζωή της Μίκο και κάθε απόγευμα περνάει χρόνο με φίλους και γείτονες, τρώγοντας και κουβεντιάζοντας για τη ζωή. Η μακροζωία στη δική της οικογένεια είναι συχνό φαινόμενο, καθώς η γιαγιά της απεβίωσε 103 ετών. |
|
| Συνήθειες που συμβάλλουν στη μακροζωία |
|
| Επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος | Το ήρεμο περιβάλλον της Οκινάουα, με τον καθαρό αέρα και το ήπιο κλίμα προσφέρει ηρεμία και χαλάρωση. |
| Κοινωνική υποστήριξη | Ισχυρή τοπική κοινότητα και αίσθημα υποστήριξης μέσω των κοινωνικών ομάδων στην περιοχή. |
| Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες | Σταθερό και φροντισμένο κοινωνικό περιβάλλον, με υποστήριξη από την τοπική κοινότητα. |
| Εμπόδια στην υγεία | Μπορεί να υπάρξει απομόνωση με την πάροδο του χρόνου, καθώς ο πληθυσμός της γειτονιάς γερνάει. |
| Αντόνιο, 82 χρονών (Νικόγια, Κόστα Ρίκα – Blue Zone) Ο Αντόνιο ζει στην περιοχή Νικόγια, στην Κόστα Ρίκα, μια περιοχή γνωστή για τους υπεραιωνόβιους κατοίκους της. Η ζωή του είναι απλή και επικεντρώνεται, κυρίως, στην επαφή με τη φύση και την οικογένεια. Ο Αντόνιο ξυπνάει νωρίς το πρωί και ξεκινάει την ημέρα του με ένα φλιτζάνι καφέ και φρούτα από τον κήπο του. Στη συνέχεια περπατάει μέχρι το κέντρο του χωριού για να συναντήσει φίλους και να συζητήσουν για την επικαιρότητα. Το φυσικό περιβάλλον είναι πλούσιο σε βλάστηση και οι κάτοικοι ζουν σε σπίτια με ανοιχτούς χώρους, απολαμβάνοντας καθαρό αέρα. Η διατροφή του βασίζεται σε φασόλια, καλαμπόκι και φρούτα, ενώ οι κοινωνικοί δεσμοί με την οικογένειά του είναι ισχυροί και σταθεροί. |
|
| Συνήθειες που συμβάλλουν στη μακροζωία |
|
| Επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος | Το ήπιο κλίμα και η πλούσια βλάστηση της περιοχής προάγουν μια ήρεμη και υγιή ζωή. |
| Κοινωνική υποστήριξη | Δυνατοί δεσμοί με την οικογένειά του, η οποία παρέχει φροντίδα και συναισθηματική υποστήριξη. |
| Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες | Παρά την οικονομική λιτότητα, υπάρχει πρόσβαση σε βασικές υγειονομικές υπηρεσίες. |
| Εμπόδια στην υγεία | Περιορισμένη πρόσβαση σε εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα. |
| Κατερίνα, 68 χρονών (Σόφια, Βουλγαρία) Η Κατερίνα ζει στη Σόφια, τη μεγαλύτερη πόλη της Βουλγαρίας, όπου το αστικό τοπίο και ο έντονος ρυθμός της ζωής επηρεάζουν την καθημερινότητα των κατοίκων. Παρότι ζει σε ένα μικρό διαμέρισμα στο κέντρο της πόλης, προσπαθεί να φροντίζει την υγεία της με τις δυνατότητες που έχει. Συχνά επισκέπτεται το πάρκο της γειτονιάς της για να περπατήσει και να κάνει γιόγκα, με μια ομάδα για ηλικιωμένα άτομα. Ωστόσο, οι περιορισμένες δυνατότητες υγειονομικής περίθαλψης και η έλλειψη πρόσβασης σε ποιοτικές ιατρικές υπηρεσίες της δημιουργούν έντονη ανησυχία για το μέλλον. Η συνταξιοδότησή της δεν της παρέχει μεγάλη οικονομική άνεση και η απομόνωση, λόγω της ζωής στην πόλη, επηρεάζει την ψυχική της υγεία. |
|
| Συνήθειες που συμβάλλουν στη μακροζωία |
Καθημερινό περπάτημα στα πάρκα και συμμετοχή σε ομάδα γιόγκα. |
| Επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος | Το αστικό περιβάλλον της Σόφιας παρέχει πρόσβαση σε χώρους πρασίνου αλλά και προκλήσεις, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση. |
| Κοινωνική υποστήριξη | Περιορισμένη κοινωνική υποστήριξη, καθώς ζει μόνη της και η απομόνωση στην πόλη επηρεάζει τη ζωή της. |
| Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες | Χαμηλή συνταξιοδότηση και περιορισμένη πρόσβαση σε ποιοτική ιατρική φροντίδα. |
| Εμπόδια στην υγεία | Μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά από το άγχος και την ατμοσφαιρική ρύπανση της πόλης. |
| Τζαμάλ, 71 χρονών (Κάιρο, Αίγυπτος) Ο Τζαμάλ ζει σε μια πυκνοκατοικημένη γειτονιά στο Κάιρο, όπου η καθημερινή ζωή χαρακτηρίζεται από έντονη κίνηση και θόρυβο. Εργάστηκε για περισσότερα από 40 χρόνια ως μηχανικός και τώρα ζει με τη σύζυγό του και δύο από τα εγγόνια του. Η υγεία του έχει επηρεαστεί από την έντονη ατμοσφαιρική ρύπανση που χαρακτηρίζει την πόλη, αλλά προσπαθεί να διατηρεί τη φυσική του κατάσταση με καθημερινές βόλτες στη γειτονιά του. Ο Τζαμάλ είναι πολύ κοντά στην οικογένειά του και περνάει αρκετό χρόνο με τα εγγόνια του, μεταφέροντάς τους ιστορίες για τη ζωή του στην Αίγυπτο. Το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης στην περιοχή του έχει περιορισμούς, γεγονός που τον κάνει να στηρίζεται, κυρίως, σε παραδοσιακές θεραπείες. |
|
| Συνήθειες που συμβάλλουν στη μακροζωία |
Η καθημερινή βόλτα στη γειτονιά, παρά την ατμοσφαιρική ρύπανση, προσφέρει κάποια άσκηση. |
| Επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος | Έντονα αστικό περιβάλλον με υψηλή ρύπανση και συμφόρηση. |
| Κοινωνική υποστήριξη | Υποστήριξη από την οικογένειά του, παρόλο που τα παιδιά του δεν είναι πάντα παρόντα. |
| Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες | Περιορισμένη πρόσβαση σε ποιοτικές υγειονομικές υπηρεσίες και δύσκολες οικονομικές συνθήκες. |
| Εμπόδια στην υγεία | Η ρύπανση και οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει αποτελούν σημαντικά εμπόδια. |
| Αμάντα, 74 χρονών ( Κοπεγχάγη, Δανία) Η Αμάντα ζει στην Κοπεγχάγη, μια πόλη γνωστή για το υψηλό επίπεδο κοινωνικής πρόνοιας και το ισχυρό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Η καθημερινότητά της είναι οργανωμένη και αισθάνεται αρκετά ασφαλής, χάρις στο ισχυρό κράτος πρόνοιας. Απολαμβάνει τις καθημερινές βόλτες στο πάρκο και συχνά συμμετέχει σε κοινωνικές δραστηριότητες που οργανώνονται για ηλικιωμένα άτομα, όπως π.χ. ομάδες ανάγνωσης βιβλίων. Η Δανία προσφέρει στους πολίτες της υψηλό επίπεδο ιατρικής περίθαλψης και η Αμάντα κάνει συχνά εξετάσεις και προληπτικούς ελέγχους. Οι σχέσεις με την οικογένειά της είναι ισχυρές, ωστόσο αισθάνεται ανεξάρτητη λόγω της κρατικής υποστήριξης που λαμβάνει. |
|
| Συνήθειες που συμβάλλουν στη μακροζωία |
|
| Επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος | Το αστικό περιβάλλον της Κοπεγχάγης είναι φιλικό προς το ποδήλατο και προσφέρει εύκολη πρόσβαση σε χώρους πρασίνου και καθαρό αέρα. Η πόλη είναι σχεδιασμένη για να ενθαρρύνει την κίνηση και τον υγιεινό τρόπο ζωής. |
| Κοινωνική υποστήριξη | Έχει ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς με τους φίλους της και την οικογένειά της, καθώς συναντώνται συχνά. Υπάρχει επίσης κοινωνική πρόνοια και υποστήριξη από το κράτος για τα ηλικιωμένα άτομα. |
| Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες | Η Δανία προσφέρει υψηλής ποιότητας υγειονομική περίθαλψη σε όλους τους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων. Η Αμάντα λαμβάνει μια καλή σύνταξη, η οποία της επιτρέπει να ζει με άνεση. |
| Εμπόδια στην υγεία | Παρά το υψηλό επίπεδο υγειονομικής φροντίδας, οι κρύοι και σκοτεινοί χειμώνες μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχική της υγεία, κάτι που συμβαίνει συχνά σε βόρειες χώρες. |
Υλικά
- Πρόσβαση σε Η/Υ (1 ανά ομάδα)
- Εξοπλισμός ήχου για την αναπαραγωγή των τραγουδιών
- Χαρτί και μαρκαδόροι για σημειώσεις
Προετοιμασία
Ελέγχουμε ότι οι Η/Υ έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και τους συνδέουμε στις πλατφόρμες ChatGPT και SUNO (Σημείωση: Απαιτείται σύνδεση με email account).
Εκτέλεση δραστηριότητας (25 λεπτά)
Βήμα 1
Ενημερώνουμε τις ομάδες ότι στόχος της τελευταίας δραστηριότητας είναι να δημιουργήσουν ένα τραγούδι για τη γήρανση, χρησιμοποιώντας όσα έχουν μάθει ή τους έκαναν εντύπωση κατά τη διάρκεια του μαθήματος, χρησιμοποιώντας εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης. Τονίζουμε ότι το τραγούδι μπορεί να θίγει θετικά ή αρνητικά στοιχεία της γήρανσης, πτυχές της ζωής των ηλικιωμένων ατόμων, εμπειρίες των ανθρώπων στις “Μπλε ζώνες” κ.ά.
Βήμα 2
Εξηγούμε στις ομάδες ότι μπορούν να γράψουν τους δικούς τους στίχους ή να ζητήσουν βοήθεια από το ChatGPT. Για να πάρουν έμπνευση μπορούν να κάνουν μια ανασκόπηση των θεμάτων που έχουν συζητηθεί, όπως συμβουλές για υγιή γήρανση, παράγοντες που επηρεάζουν τη γήρανση, ιστορίες από “Μπλε ζώνες”, προσωπικές εμπειρίες ή συναισθήματα σχετικά με τη γήρανση ή τα ηλικιωμένα άτομα κ.ά. Παροτρύνουμε τις ομάδες να σκεφτούν τον ρυθμό και τη δομή του τραγουδιού (π.χ. κουπλέ, ρεφρέν), να συζητήσουν μεταξύ τους τις ιδέες τους και να συνεργαστούν στη συγγραφή των στίχων.
Βήμα 3
Εξηγούμε στις ομάδες πώς να χρησιμοποιήσουν το ChatGPT για να πάρουν έμπνευση για τους στίχους του τραγουδιού τους.
Οδηγίες για τη χρήση του ChatGPT:
• Ανοίξτε το ChatGPT .
• Περιγράψτε του την ιδέα στην οποία έχετε καταλήξει με την ομάδα σας και ζητήστε του να προτείνει σχετικούς στίχους ή να βελτιώσει στίχους που έχετε γράψει εσείς, αν το επιθυμείτε. Π.χ. “Θέλω να μου προτείνεις ένα τραγούδι το οποίο θα μιλά για….. Θέλω να υπάρχει αναφορά σε…το είδος του τραγουδιού θέλω να είναι…” κ.ο.κ.
Σημαντική σημείωση: όσο πιο λεπτομερής είναι η περιγραφή μας και στοχευμένα τα σχόλιά μας, τόσο καλύτερο θα είναι το αποτέλεσμα.

Βήμα 4
Εξηγούμε στις ομάδες πώς να χρησιμοποιήσουν το Suno για να δημιουργήσουν εύκολα και γρήγορα το τραγούδι τους.
Οδηγίες για τη χρήση του Suno:
• Ανοίξτε το Suno και έχοντας επιλέξει την επιλογή “Custom”, εισάγετε τους στίχους του τραγουδιού με copy-paste από το ChatGPT.
• Πειραματιστείτε με διαφορετικά στυλ μουσικής (πεδίο Style of music) για να βρείτε τον ήχο που ταιριάζει στο τραγούδι σας.
• Εισάγετε Τίτλο τραγουδιού και κατόπιν πατήστε “Create” για να δημιουργήσετε το τραγούδι σας.
Σημείωση: Αν θέλετε μπορείτε να ζητήσετε από το Suno να σας γράψει στίχους, αποεπιλέγοντας την επιλογή “Custom” και αντί για στίχους, στο αντίστοιχο πεδίο γράψετε τηξν περιγραφή του τραγουδιού που θέλετε να δημιουργήσετε (π.χ. ένα ποπ/ροκ/χιπ-χοπ τραγούδι, το οποίο να περιγράφει….).

Βήμα 5
Ανάλογα με τον χρόνο που έχουμε, ζητάμε από κάποιες ομάδες να παρουσιάσουν τα τραγούδια τους στην τάξη και παρακινούμε τα άλλα παιδιά να δώσουν ανατροφοδότηση και να μοιραστούν τις εντυπώσεις τους.
3η δραστηριότητα
Για κάθε συνθήκη που αντιστοιχεί στον “παράγοντα γήρανσης” που σας έχει δοθεί από τον/την εκπαιδευτικό σας, σημειώστε αν η διαδικασία γήρανσης επηρεάζεται άμεσα ή έμμεσα και αν αυτή η επιρροή είναι θετική ή αρνητική. Αιτιολογήστε τις απαντήσεις σας.
(Δείτε παρακάτω το ενδεικτικό παράδειγμα)
|
Παράγοντας Γήρανσης |
||||
| α/α | Πού και πώς ζούμε |
Άμεσα/ Έμμεσα |
Θετικά/ Αρνητικά |
Αιτιολόγηση |
| π.χ. |
Άτομο που έχει γιαγιά 92 ετών (γονίδια) |
Έμμεσα | Θετικά | Τα μακροχρόνια γονίδια σε μια οικογένεια μπορούν να συμβάλλουν σε μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. |
| 1 |
|
|||
| 2 |
|
|||
| 3 |
|
|||
| 4 |
|
|||
| 5 |
|
|||
2η δραστηριότητα
Στίχοι/Μουσική: Δημήτρης Αποστολάκης / Ερμηνεία: Χαΐνηδες
| Μια φορά γιε μου κι έναν καιρό βασιλιάς καλός όριζε τόπο μακρινό… |
και σε καιρούς αλλοτινούς ο νους τση ν’ αρμενίζει. |
| Θυμούμαι ως τώρα τη γιαγιά
έτοιας λογής ν’ αρχίζει για μαγικά, για έρωτες, για φονικά μεγάλα.
|
Να μου μιλείσιργουλευτάμε καλό τρόπο
για κείνα και για τ’ άλλα μαζί με τη χαρά μου τσι ιστορίες τση γιαγιάς από τα όνειρά μου. |
| Για βασιλιάδες νιους καλούς
που κάστρα επατούσαν τσι μάισσες και τα θεριά σκοτώναν κι ενικούσαν. |
Κι έρχουντ’ απ’ τον παλιό καιρό
Θε μου νάταν αλήθεια ώρες αεροφύσημα κείνα τα παραμύθια. |
| Κι όντεν ο ύπνος ο γλυκύς
δόξευγε το μυαλό μου στον κόσμο των παραμυθιών γύριζ’ ο λογισμός μου. |
Μην κλαις μικρή μου και πληγές
ανοίγεις μου στα στήθη εμείς οι δυο θα κάνουμε τον κόσμο παραμύθι. |
| Έσβησ’ ο χρόνος ο κακός |
«Δεν τελειώνουμε ποτέ» (Link)
Μουσική: Χρήστος Παπαδόπουλος, Στίχοι: Κώστας Μπαλαχούτης / Ερμηνεία: Τσέρτος, Αναματερού & Στάμου
[…] Στα βάθη μέσα του μυαλού κρύβεται μια Ελλάδα
Ένας διωγμός, μία φυγή, ένα τσιγάρο διαδρομή, στα μάτια μου γυαλάδα.
Όλα βαλμένα στην καρδιά μέσα απ’ τα παραμύθια
Που μου ‘λεγε η γιαγάκια μου και μου ‘σβηναν τα στήθια […]
“Μάρα” (Link)
Μουσική/Στίχοι/Ερμηνεία: Νικόλας Άσιμος
[…] Σα στα παραμύθια που λεγε η γιαγιά
Κι όλα τέλειωναν κουφά
Τη μισή αλήθεια κρύβανε κι αυτά
Ψέμα που κυβερνά. […]
Τα παραμύθια της γιαγιάς (Link)
Μουσική: Στέλιος Φωτιάδης / Στίχοι: Εύη Ρουμελιώτη / Ερμηνεία: Νοστράδαμος
| Έα έα έα ε / Έα έα έα ε… | |
| Θα `θελα να `μουν βασιλιάς
στα παραμύθια της γιαγιάς ο μαχητής κι ο γενναίος. δρόμους να άνοιγα πλατιούς. με πλοία να `βρισκα γυαλούς. σημαία να `χα την ψυχή μου |
Χρυσάφι θα `χαν τα παιδιά.
και καραμέλες η γιαγιά και τ’ όνειρο πάντα θα ζούσαν. μα η καλή μας η γιαγιά. έφυγε απ’ τον κόσμο πια και παραμύθια δεν ακούμε |
| Έα έα έα ε / Έα έα έα ε…
Θα `φερνα δόξα και χαρά σε κάθε τόπο και μεριά όπου το πόδι μου πατούσα και θα `μουνα ο νικητής δε θα μου έβγαινε κανείς σ’ ό,τι απ’ το χέρι μου περνούσε
|
Έα έα έα ε
η γιαγιά μας πέθανε Έα έα έα ε η γιαγιά μας πέθανε Έα έα έα ε η γιαγιά μας πέθανε Έα έα έα ε η γιαγιά μας πέθανε |
| Έα έα έα ε / Έα έα έα ε… |
“Το μινόρε των γηρατειών” (Link)
Μουσική – Στίχοι: Νίκος Ζώρης / Ερμηνεία: Τάσος Παυλίδης
Κάποτε ήμουνα παιδί
με τη ζωή μπροστά μου
πέρασε όμως ο καιρός
κι ήρθαν τα βάσανά μου
REFREN
Θέλω να πάω σε μια ερημιά
κι εκεί να συλλογιέμαι
τα γηρατειά που έρχονται
το τέλος που αρνιέμαι
τα γηρατειά που έρχονται
το τέλος που αρνιέμαι
Αχ και να ξαναρχόντουσαν
της νιότης μου τα χρόνια
όμως εκείνα πέταξαν
σα να ‘ταν χελιδόνια
REFREN
Θέλω να πάω σε μια ερημιά
κι εκεί να συλλογιέμαι
τα γηρατειά που έρχονται
το τέλος που αρνιέμαι
τα γηρατειά που έρχονται
το τέλος που αρνιέμαι!
Φτώχεια και γεροντάματα
Δυο μεγάλες συμφορές
τον άνθρωπο χτυπάνε
η φτώχια και τα γηρατειά
καταστροφή σκορπάνε.
Ανάθεμα δυο πράγματα
φτώχια και γεροντάματα.
Μέσα στη φτώχια άνθρωπε
σε τρώνε οι καημοί σου
κι όταν σε βρουν τα γηρατειά
βαραίνει το κορμί σου.
Ανάθεμα δυο πράγματα
φτώχια και γεροντάματα.
Όσοι τα πλούτη χαίρονται
τη φτώχια ας κοιτάξουν
γιατί κι αυτοί στα γηρατειά
πολύ πικρά θα κλάψουν.
Ανάθεμα δυο πράγματα
φτώχια και γεροντάματα
Κάλλιο καλά γεράματα (Link)
Μουσική – Στίχοι: Κώστας Βίρβος / Ερμηνεία: Βαγγέλης Περπινιάδης
Αχ, κάλλιο καλά γεράματα
παρά όμορφα νιάτα
Τώρα που τσάκισα, τώρα που γέρασα
μου λείπουν όλα τα παιδιά μου
άλλα ξενιτευτήκανε, άλλα μ’ απαρνηθήκανε
και καίγεται η καρδιά μου
Και λέω μες τον πόνο μου
με χείλη πικραμένα
κάλλιο καλά γεράματα
κι ας ζούσα νιάτα παιδεμένα
Ο νέος άνθρωπος έχει τη δύναμη
κάθε φουρτούνα να την περάσει
μα εμένα που μ’ αφήσανε στα γηρατειά μου έρημο
ποιος θα με ξεκουράσει
Και λέω μες τον πόνο μου
με χείλη πικραμένα
κάλλιο καλά γεράματα
κι ας ζούσα νιάτα παιδεμένα
Ζητώ συγγνώμη (Link)
Μουσική – Στίχοι – Ερμηνεία: Μηλιώκας Γιάννης
Ένα τραγούδι θα σας πω σαν το νερό
για όσους πολέμησαν κι αντέχουνε ακόμη
θα πρεπε να το είχα γράψει από καιρό
γι’ αυτό και πρώτα ταπεινά ζητώ συγγνώμη
Σε ένα ιατρείο μικρό της γειτονιάς
πήγα να βγάλω κάτι ακτινογραφίες
κι είδα ανθρώπους μιας παλιότερης γενιάς
που περιμέναν του γιατρού τις οδηγίες
Είχε ησυχία λες και μπήκα σε ιερό
κι είχανε όλοι του πατέρα μου τα χρόνια
ο γέρος μου έχει πια πεθάνει από καιρό
μα είχε προλάβει να χαρεί τρία εγγόνια
Με τρόπο έριξα μια γρήγορη ματιά
τέτοιο κατάντημα δεν είχα δει ποτέ μου
κι όλα αυτά τα ξεχασμένα γηρατειά
θα είναι σκέφτηκα ανάπηροι πολέμου
Ο ένας είχε το ένα πόδι του λειψό
άλλος το χέρι του δεμένο και πονούσε
ο τρίτος φόραγε κολάρο στο λαιμό
κι ένας άλλος την κυρά του κουβαλούσε
Ο νους μου πήγε στον πατέρα μου ξανά
τότε που μου έλεγε τα βράδια ιστορίες
σαν να είναι τώρα τον θυμάμαι να πονά
και να μιλάει για νεκρούς και τραυματίες
Κι όλοι αυτοί για την δική μου λευτεριά
έζησαν χρόνια κατοχής και τυραννίας
ήταν κορίτσια και αμούστακα παιδιά
και πολεμούσαν στα βουνά της Αλβανίας
Μου είχαν χαρίσει μια ελεύθερη ζωή
κι ότι κι αν ήμουν σε εκείνους το χρωστούσα
κι ήτανε μες τα γηρατειά τους τόσο απλοί
ούτε παράσημα φορούσαν ούτε λούσα
Πρόσωπα τίμια χωρίς εγωισμό
κι αν μες το πόλεμο τα πάντα είχαν χάσει
με ένα χαμόγελο και λίγο σεβασμό
όλα όσα τράβηξαν θα τα είχανε ξεχάσει
Ένιωσα ξάφνου μια τεράστια ντροπή
έσκυψα κάτω και είχα χάσει τη μιλιά μου
μου ήρθανε δάκρυα και κρατήθηκα πολύ
και ευτυχώς που είχα μαζί μου τα γυαλιά μου
Ένα τραγούδι θα σας πω σαν το νερό
για όσους πολέμησαν και πολεμούν ακόμη
θα πρεπε να το είχα γράψει από καιρό
γι’ αυτό και πάλι ταπεινά ζητώ συγγνώμη
Ο γέρος (Link)
Μουσική: Σταύρος Λογαρίδης / Στίχοι: Robert Williams / Ερμηνεία: Poll
Εσύ γέρο πού μιλάς
χωρίς να σκέφτεσαι εμάς
σκέψου λίγο τι έχεις κάνει εσύ
Όταν ήσουνα παιδί
κι είχες κάποιον να σου πει
ότι αυτό είναι σωστό ή λάθος
Κι εσύ θύμωνες μ’ αυτό
κι έλεγες για το θεό
πείσμωνες την γνώμη σου με πάθος
Κι αν τα ρούχα παρδαλά
κι αν τα μακριά μαλλιά
είν’ η εποχή μας γέρο
Έχει αγάπη στην καρδιά
όχι πόλεμο φωτιά
κι εσύ λες πως θα μπορείς να ξέρεις
Κι έγραψα τραγούδι αυτό
για να δεις πως σ’ αγαπώ
κι ίσως έτσι καταλάβεις
Κι αν ρωτήσεις να σου πω
το μεγάλο μυστικό
της ζωής τον οδηγό τον ξέρω
Τι κι αν είμαι γεροντάκι (Link)
Μουσική: Βαλλιάνος Στράτος / Στίχοι: Τσώλης Λάκης / Ερμηνεία: Κύπριος Στράτος
Δέστε βρε παιδιά το γέρο
βρε το γέρο εξηντάρη
πως χορεύει και γλεντάει
σαν να είναι παλικάρι.
Τι κι αν είμαι γεροντάκι
έχω όμως παραδάκι,
τη γλεντάω τη ζωή μου
όλο κέφι και μεράκι.
Μην τα βάζετε μαζί μου
και με λέτε εξηντάρη
σας το λέω βάζω κάτω
το πιο νέο παλικάρι.
Τι κι αν είμαι γεροντάκι
έχω όμως παραδάκι,
τη γλεντάω τη ζωή μου
όλο κέφι και μεράκι.
Έχω δόντια και μασάω
και καρύδια ακόμα σπάω
και τα πόδια μου κρατάνε
ως τον Όλυμπο να πάνε.
Τι κι αν είμαι γεροντάκι
έχω όμως παραδάκι,
τη γλεντάω τη ζωή μου
όλο κέφι και μεράκι.
Ο γέρος (Link)
Μουσική – Στίχοι – Ερμηνεία: Παπαϊωάννου Γιάννης
Ένας γέρος μοναχός του μες στο καλυβάκι του,
ξεγελάει τη μοναξιά του, ααααχ, με το μπουζουκάκι του.
Η πενιά του κελαιδάει και τις πίκρες του ξεχνάει.
Μερικές βραδιές μαζεύει φίνα γειτονόπουλα,
παίζει αυτός και τραγουδάνε, ααααχ, γύρω τα παιδόπουλα.
Η πενιά του κελαιδάει και τις πίκρες του ξεχνάει.
Χαίρετ’ ο φτωχός ο γέρος μες στο καλυβάκι του,
που τον αγαπούν τα νιάτα, ααααχ, για το μπουζουκάκι του.
Η πενιά του κελαιδάει και τις πίκρες του ξεχνάει.
Αχ πώς γέρασα (Link)
Μουσική-Στίχοι: Κώστας Σταματάκης / Ερμηνεία: Στέλιος Καζαντζίδης
Μέσα στην κρύα κάμαρα
στο λίγο φως που πέφτει,
στο λίγο φως που πέφτει,
το πρόσωπό μου το χλωμό
κοιτάζω στον καθρέφτη,
κοιτάζω στον καθρέφτη.
Με δείραν όλοι οι καιροί,
μεγάλες μπόρες πέρασα,
πως γέρασα, πως γέρασα,
αχ! πως γέρασα, αχ! πως γέρασα.
Σε δυστυχίες έζησα,
ήπια πολλά φαρμάκια,
ήπια πολλά φαρμάκια,
βαθειές ρυτίδες έφτασαν
και χάραξαν αυλάκια,
και χάραξαν αυλάκια.
Με δείραν όλοι οι καιροί,
μεγάλες μπόρες πέρασα,
πως γέρασα, πως γέρασα,
αχ! πως γέρασα, αχ! πως γέρασα.
Στην έρημη την κάμαρα
κυλούν τα δάκρυά μου,
κυλούν τα δάκρυά μου,
στα φοβερά χτυπήματα
πώς άντεξες καρδιά μου,
πώς άντεξες καρδιά μου.
Με δείραν όλοι οι καιροί,
μεγάλες μπόρες πέρασα,
πως γέρασα, πως γέρασα,
αχ! πως γέρασα, αχ! πως γέρασα.
Κ. Π. Καβάφης, «Ένας γέρος»
Στου καφενείου του βοερού το μέσα μέρος
σκυμένος στο τραπέζι κάθετ’ ένας γέρος·
με μιαν εφημερίδα εμπρός του, χωρίς συντροφιά.
Και μες στων άθλιων γηρατειών την καταφρόνεια
σκέπτεται πόσο λίγο χάρηκε τα χρόνια
που είχε και δύναμι, και λόγο, κ’ εμορφιά.
Ξέρει που γέρασε πολύ· το νοιώθει, το κυττάζει.
Κ’ εν τούτοις ο καιρός που ήταν νέος μοιάζει
σαν χθές. Τι διάστημα μικρό, τι διάστημα μικρό.
Και συλλογιέται η Φρόνησις πως τον εγέλα·
και πως την εμπιστεύονταν πάντα – τι τρέλλα! –
την ψεύτρα που έλεγε· «Αύριο. Έχεις πολύν καιρό.»
Θυμάται ορμές που βάσταγε· και πόση
χαρά θυσίαζε. Την άμυαλή του γνώσι
κάθ’ ευκαιρία χαμένη τώρα την εμπαίζει
…. Μα απ’ το πολύ να σκέπτεται και να θυμάται
ο γέρος εζαλίσθηκε. Κι αποκοιμάται
στου καφενείου ακουμπισμένος το τραπέζι.
Γεώργιος Σουρής, «Να ήμουν παππούς»
«Αχ έλεγε ο Κοκός,
παππούς να ήμουν τώρα,
να κάνω το σοφό,
να βήχω να ρουφώ
ταμπάκο όλη την ώρα.
Άσπρα να έχω γένια,
ποτέ να μη διαβάζω,
σχολειό να μην πηγαίνω,
στο σπίτι μου να μένω
κι όλο να νυστάζω.
Να παίζω κάθε μέρα
με κάποιο κομπολόγι,
να μη μου λένε για δουλειά,
και να φορώ γυαλιά,
και νάχω και ρολόγι.
Να λέω παραμύθια
επάνω από το στρώμα,
κι όλοι τους στη μιλιά μου,
να στέκουνε μπροστά μου
μ᾿ ορθάνοιχτο το στόμα.
Να μου φιλούν το χέρι,
ευχές πολλές να δίνω
και πάντα καθιστός
και σ᾿ όλους σεβαστός,
να τρώγω και να πίνω.
Νάχω και μια μαγκούρα,
να κάνω τον κακό
κι άμα θυμός με πάρει
ν᾿ αρχίζω στο στειλιάρι
και τον τρελλό-Κοκό».
Ετούτα κι άλλα λέει
με γνώση παιδική,
γιατί ο Κοκός δεν ξέρει
πώς θέλουν κι όλοι οι γέροι
να γίνουνε Κοκοί…
Κ. Π. Καβάφης, «Ένας γέρος»
- Εκεί που είσαι ήμουνα κι εδώ που είμαι θα ’ρθεις.(εμπειρία/σοφία)
- -Καλησπέρα, γέρο. / -Κουκιά σπέρνω… (ασυνεννοησία)
- Ανάθεμα δυο πράματα: φτώχεια και γεράματα.
- Ας ήμουν νιος και να ’ξερα, γέρος και να μπορούσα.
- Γριά το καταχείμωνο (μεσοχείμωνο) θυμήθηκε πεπόνια. (ή ξυλάγγουρα εζήτα) (παράδοξες ορέξεις – επιθυμίες)
- Δώσαμε της γριάς αυγό και το ’θελε μελάτο… (αχαριστία)
- Αξίzει η γεροντόκοτα σαράντα πουλαδίτσες,(Οι νέοι υστερούν ως npos την εμπειρία σε σύγκριση με τους ηλικιωμένους.)
- Ο λύκος σαν γεράσει, μασκαράς των σκυλιών γίνεται. (Ο ισχυρός άνθρωπος συχνά καταντάει αντικειμενο εμπαιγμού όταν γερνάει, όταν αδυνατεί να δεχτεί και να παραδεχτεί την απώλεια της δύναμής του.)
- Γέροντα και μικρού παιδιού ποτέ καλό μηγ κάνεις. (Ο γέρος θα πεθάνει και δεν θα ξεπληρώσει την χάρη ενώ το παιδί ξεχνάει μεγαλώνοντας οπότε ούτε αυτό ανταποδίδει το καλό.)
- Τα γεράματα, στην πλάτη έχουν γράμματα.(Ο γέρος φαίνεται με πολλούς τρόπους, τα γηρατειά δείχνουν ποικιλοτρόπως.)
- Δυο φορές οι γέροντες γίνονται παιδιά. (Σε μεγάλη ηλικία ο άνθρωπος χάνεις και τις δυνάμεις και το μυαλό του.)
- Ψαρά μαλλιά στην κεφαλή κακά μαντάτα στο κορμί. (Τα γηρατειά δεν έρχονται μονάχα, φέρνουν και παθήσεις και αδυναμία.)
- Σα γεράσει ο αητός, τον γελάει κι ο πετεινός. (Ο ηλικιωμένος άνθρωπος είναι ευάλωτος και μπορεί κανείς εύκολα να τον ξεγελάσει και εκμεταλλευτεί.)
- Δεν περνά πια η μπογιά της (Δεν είναι πλέον σαγηνευτική και θελκτική, έχει γεράσει και δεν προκαλεί ερωτικό ενδιαφέρον. Επειδή στο Βυζάντιο οι γυναίκες της αυλής βαφόταν και χρησιμοποιούσαν κρέμες για να είναι ελκυστικές, από ένα σημείο ωστόσο και μετά, τα χρόνια δεν κρυβόταν, όσες κρέμες κι αν έβαζαν, δεν ωφελούσαν σε τίποτε.)
- Θέλομε εμείς τα χρόνια μα δε θέλομε τα γέρα (Θέλουμε εμείς να ζήσουμε πολλά χρόνια αλλά δεν θέλουμε τα γεράματα)
